Wat in Nederland waarschijnlijk een ritje van 35 minuten zou zijn, kostte ons meer dan drie-en-een-half uur. Wat waren de wegen slecht! Op sommige plekken had de regen grote delen van de weg weggespoeld en op andere plekken was de blubber zo glad dat naar links of rechts sturen weinig verschil maakte. En toen moesten we ook nog door een riviertje zonder te weten wat er onder water zit. Een uitdagende rit, maar het was de moeite meer dan waard.

13173172_1004723679582460_1928839388691280936_o (1)13147728_1004725146248980_8205519428704654585_o 13173328_1004723586249136_1854092770251193909_o

De Ikoma-mensen hebben het boek Genesis in handen! Onze twee bijbelvertalers Mussa en Muya hadden er bijna een jaar aan gewerkt. Samen met een collega heb ik de vertalers mogen helpen bij de eindcontrole. Een boek van 50 hoofdstukken of 1533 verzen, boordevol verhalen over God en mensen. Een boek uit de oudheid, en toch nog relevant, ook voor de Ikoma-mensen van nu.

De viering van de nieuw gepubliceerde deeluitgave was anders dan andere. In plaats van een kerk was gekozen voor een grasveld centraal in een van de Ikoma dorpen. De oudsten wilden deze viering in het openbaar doen, zodat iedereen zou weten dat het bijbelboek Genesis nu in de Ikoma-taal beschikbaar is. Niet alleen voor gelovigen, maar voor álle Ikoma mensen, een taalgroep van zo’n 40,000 mensen. Onder een tentzeil werden de boeken gepresenteerd en toegelicht, en via luidsprekers konden de mensen meeluisteren die ergens een plekje in de schaduw hadden opgezocht.

Ikoma Dedication Genesis13131164_1004724912915670_4170187381466386212_o13131552_1004723322915829_1097852216966999575_o

Het was een mooie viering onder leiding van een groep oudsten die de Bijbel in de eigen taal promoten. Ze geven leiding aan een groep docenten die in verschillende dorpen leesklassen aanbieden voor nieuwe lezers. Ik was onder de indruk van de visie van deze mensen! Het geeft extra inspiratie om mee te helpen aan hun bijbelvertaling!

Ikoma-vrouw-Genesis

Vanuit de kofferbak werden heel wat boeken met Genesis verkocht, en ook andere publicaties in de Ikoma-taal: het Evangelie van Lukas, kalenders, traditionele verhalenboekjes en leesboekjes voor beginners.

Klik op één van de foto’s in deze collage voor een vergroting en onderschrift.

Bid mee dat iedereen die Genesis in de Ikoma-taal zal lezen of horen, zal worden gezegend!

 

* Foto’s: Michael Nicholls. Zie zijn foto’s op de website van ons project.

Ieder land en iedere stam heeft zijn eigen manier van bruiloften vieren. In Tanzania heb ik er inmiddels al heel wat meegemaakt. De meeste feesten zijn vrij voorspelbaar en de verschillen vaak klein. In deze blog mijn zeven observaties van Tanzaniaanse recepties. Maar eerst even over hoe ik onlangs verzeild raakte op een bruiloft waar ik absoluut niemand kende.

Eerder deze week belde onze huisbaas mij op om te vragen of ik hem zou willen helpen. Hij vroeg of ik hem en zijn familie naar een bruiloft zou willen brengen een eindje hier vandaan. Toen ik vertelde dat ik wel zou kunnen, vertelde hij me de naam van het stadje waar het feest zou worden gehouden, Biharamulo. Daar had ik nog nooit van gehoord en moest dus even de hulp van een atlas inschakelen om het te vinden. Tot mijn grote schrik ontdekte ik dat het bijna bij de grens van Burundi was, zo’n 8-9 uur rijden hier vandaan.

Mijn eerste reactie was: “Dit is onzinnig. Een dag rijden, ’s avonds de bruiloft tot in de late uurtjes, en de volgende dag al vroeg weer terug!” Maar al vrij snel kreeg ik het gevoel om ‘ja’ te zeggen en Dorien was het ermee eens. Ik dacht: onze huisbaas is altijd zo goed voor ons geweest en heeft ons al zeven jaar lang geholpen als een vader. Ik kan vaak weinig meer voor hem doen dan trouw de huur betalen en zijn huis netjes houden, maar nu was er een kans om echt te laten zien hoe ik onze vriendschap waardeer. Ik vertelde hem dat ik het zou doen. Een Tanzaniaanse familie met een blanke privé chauffeur, 940 kilometer samen op geasfalteerde wegen of zanderige grindpaden door de bergen, prima toch!

Auto_Biharamulo

Het was een lange trip, maar ik ben blij dat ik het gedaan heb. Het was niet alleen goed, maar ook ontzettend leerzaam. Op de weg terug hebben we uren gepraat over Tanzaniaanse bruiloften, en het hielp me steeds beter te begrijpen wat er allemaal schuil gaat achter al die dingen je op ieder feest kunt observeren.

  1. Bruiloften zijn belangrijk, je hoort erbij te zijn

Het bijwonen van belangrijke gebeurtenissen binnen de familie is ontzettend belangrijk. Er wordt daarom nogal wat afgereisd binnen het land. Omdat weinig mensen zelf een auto hebben, wordt er heel wat met de bus gereisd. Wie iemand in de familie of kennissenkring heeft die een auto bezit, zal dan ook zeker een poging wagen om te vragen of de auto gebruikt kan worden. Want reizen per bus in Tanzania is goed te doen, maar zeker een tijdrovende en vermoeiende gebeurtenis. Zo kwam het dan ook dat ik met mijn huisbaas en zijn gezin zo’n 470 kilometer afgelegd hebt naar een klein stadje vlak bij de grens met Burundi (en na een korte nacht, de volgende dag weer terug).

  1. Een bruiloft wordt voorbereid door een gigantisch comité

De voorbereidingen van een bruiloft vereisen een enorm comité. Een voorzitter, secretaris en penningmeester vormen de dagelijkse leiding, en samen zullen ze allemaal sub-comités aanstellen om zorg te dragen voor de uitnodigingen, het eten, het drinken, de versiering van de zaal, het transport en overnachten van de gasten, de financiën, en nog veel meer. Wekelijks komt de hele club van soms wel 30-40 mensen bij elkaar om alles door te spreken. Het is een eer om gevraagd te worden, maar ook ontzettend veel werk. Niet alleen gaat er veel tijd zitten in al het regelwerk, maar ook wordt verwacht dat het comité een flinke gift voor het bruidspaar bij elkaar brengt. Omdat de meeste bruiloften erg op elkaar lijken, kan een beetje ervaring geen kwaad, en een welgesteld comitélid heeft altijd meer waardevolle contacten en netwerken dan een willekeurig bereidwillig regelneefje.

  1. Betaal voor je uitnodiging

Een gast krijgt niet maar zo zijn uitnodiging. Voordat de officiële uitnodigingen verstuurd wordt, krijgen de potentiële gasten eerst een goedkoop geprint kaartje uitgereikt waarop een financiële bijdrage wordt gevraagd om het feest mogelijk te maken. Vaak wordt het bedrag er specifiek bij genoemd. Wie bijdraagt, kan een officiële kaart verwachten. En die kaart is belangrijk, maar dat vertel ik zo. Ik krijg regelmatig van zulke kaarten, voor de bruiloft van een neefje van de broer van de bewaker van iemand die ik dan toevallig ken of ooit gesproken heb. Het zou gemakkelijk een vaste avondbesteding kunnen worden als ik naar al die bruiloften zou gaan. Eigenlijk ga ik alleen naar bruiloften van mensen waar we regelmatig contact mee hebben.Uitnodigingcard_Biharamulo

  1. Kom niet op tijd

Op de kaart staat uiteraard de begintijd van het feest. En iedereen weet dat het feest op dat moment nog niet begonnen zal zijn. Ik geloof dat ik de eerste keer heel braaf ‘op tijd’ was, maar ontdekte toen al snel dat ik nog zeker een uur of twee te vroeg was. Een goede vuistregel is om ruim een uur later dan gepland te arriveren als je echt alles wilt meemaken. Lees verder →

Vrijdag was het een beetje feest op het bijbelvertaalcentrum in Musoma. Tijdens de ochtendpauze stond er nu niet alleen zoete thee met mandazi’s op ons te wachten, maar ook vier feestelijk versierde cakes. Wat viel er te vieren?

Na ruim twee jaar training heeft één van onze Tanzaniaanse bijbelvertalers, dominee Waynse, zijn opleiding tot vertaaladviseur afgerond! Op dezelfde dag is hij officieel aangesteld en mag hij nu bijbelvertalers voor andere talen gaan adviseren bij het vertaalwerk. Dominee Waynse is de eerste lokale medewerker in ons project die deze prachtige baan heeft gekregen. En we zijn ontzettend trots op hem en zijn ongelooflijke inzet om zover te komen.

Waynse (4)Certificate_TZvertaaladviseur
Tot voor kort werd de rol van vertaaladviseur eigenlijk alleen door Westerse zendingswerkers vervuld, ook in ons project. Het was de rol die ikzelf kreeg toen we in januari 2009 met het vertaalwerk begonnen. Het is heel nauwkeurig werk waarin je heel zorgvuldig de betekenis van de Griekse of Hebreeuwse tekst vergelijkt met de betekenis van de nieuw vertaalde bijbelgedeeltes. De bijbelvertalers doen het vertaalwerk, maar er blijken altijd nog veel dingen over te blijven die verbeterd moeten worden. Een adviseur helpt de vertalers deze dingen te zien en hen te helpen in de zoektocht naar oplossingen. Hoe meer ervaring een adviseur heeft, des te beter hij of zij de vertalers kan helpen. Lees verder →

Dominee Waynse is een van de Tanzaniaanse vertaaladviseurs in opleiding. Waynse zal binnenkort niet alleen meer de Bijbel in zijn eigen taal vertalen (Simbiti), maar ook bijbelvertalers van andere talen helpen bij hun werk. Een van de buurtalen is Jita.

Waynse_translationcheck

Het is soms verleidelijk om te denken dat naburige talen de meeste dingen hetzelfde zeggen, maar dat is duidelijk niet altijd het geval.

In het Simbiti kan iemand zonder problemen tot honderd tellen door de getallen 0 tot en met 9 en 10 te gebruiken. Toen dominee Waynse het bijbelboek Jakobus in de Jita-taal moest controleren, kwam hij er tot zijn verrassing achter dat de Jita vertalers “zes” als “vijf en één” vertaald hadden. Lees verder →

Ieder jaar wordt er wereldwijd binnen Wycliffe Bijbelvertalers op 11 november een dag van gebed gevierd. Ook op ons vertaalcentrum leggen we het werk dan neer en gaan als collega’s op de knieën om samen ons vertrouwen in God uit te spreken, onze schuld te belijden, en te vragen om een zegen op ons werk. Het was een enorm inspirerende dag en we voelden ons sterker met elkaar verbonden dan tevoren.

Day of Prayer - Group Dorien

Ook de kinderen deden mee. Het is prachtig om de kinderen te horen bidden: “Vader in de hemel. Ik bid dat heel veel mensen in U zullen gaan geloven. Wilt u de vertalers op het kantoor helpen om de Bijbel goed te vertalen, en dat veel mensen van u zullen gaan houden. In Jezus’ naam, Amen.”

Day of Prayer, Elisa Lees verder →

LVLC logoOns team in Musoma is op zoek naar versterking. Voor onze internationale zendingsschool hebben we een extra basisschoolleerkracht nodig.

Ben jij een gediplomeerde leerkracht (of werkend aan het behalen van lesbevoegdheid) met minimaal één jaar ervaring in het onderwijs en goede beheersing van het Engels, dan is dit een geweldige gelegenheid om te werken in een unieke onderwijsomgeving.

Door je werk maak je het voor meerdere zendingsfamilies mogelijk hun werk te blijven doen in Musoma. Momenteel zijn vier families voor hun onderwijsbehoeften afhankelijk van de school, met in totaal acht leerlingen op verschillende niveaus. Nog eens drie families maken voor enkele vakken gebruik van de school. Klik hier voor de vacature op de website van de school. Lees ook de schoolblog om te lezen waar de kinderen mee bezig zijn. Lees verder →

In een van de reacties die we kregen na het versturen van de nieuwsbrief vorige week, werd gevraagd, “En, Dorien, ben je ook weer aan het werk?” Die vraag verraste me even, want daar hadden we toch in de nieuwsbrief over geschreven..? Wat blijkt nu: het stukje over mijn werk was er bij het opmaken van de nieuwsbrief tussenuit gevallen. Vandaar nu alsnog een stukje over mijn werk in de laatste maanden.

Ik doe de spellingscontrole voor een van de talen van het project, het Kabwa. Ik werk vooral vanuit huis, ongeveer vier ochtenden een paar uur. Een paar maanden lang ging Aron één ochtend in de week bij een vriendinnetje spelen en kon ik op kantoor werken, maar op een gegeven moment wilde hij het niet meer. Gelukkig kan ik ook prima vanuit huis werken. Omdat mijn beschikbare uren beperkt zijn, heb ik besloten om me niet op grote onoverzichtelijke projecten te storten, maar om aan iets te werken wat behapbaar is, ook als je alleen thuis werkt.

Het Kabwa vertaalteam heeft vorig jaar hard gewerkt aan het boek Genesis, en wilde het graag publiceren als een afzonderlijke deeluitgave. Voordat een bijbelboek gepubliceerd mag worden, moet het heel grondig gecheckt worden. Eerst inhoudelijk, op de vertaling, maar daarna ook qua spelling en vormgeving. De spellingscontrole voor Genesis was dus een urgent karweitje dat ik voor mijn rekening kon nemen. Het is prima werk om een uur of twee per dag te kunnen doen. Aron vindt het wel prima, hij vermaakt zich meestal wel goed thuis. Als ik nu en dan dingen moet overleggen met het team, mag hij mee naar kantoor en dat vindt hij geweldig. Op z’n loopfietsje over de compound, tekenen op papa’s whiteboard, en meezingen bij de gebedstijd in de theepauze… het is allemaal even leuk.

Elke dag door een hoofdstuk heen worstelend kom je toch nog heel wat tegen. Het is opvallend hoe snel het mij als westerling (die getraind is om een woordbeeld te herkennen) lukt om onregelmatigheden in spelling in een vreemde taal op te pikken. Bijvoorbeeld de ene keer wordt het woord ‘begraven’ als okubhika geschreven, maar even verderop als okubhiika. Dan moet ik in de database nagaan wat de goede spelling is. Er zitten vrij veel van zulke slordigheidjes in. In een mondelinge cultuur heeft correcte spelling niet dezelfde status als in een cultuur als de onze waarin zo ontzettend veel geschreven en gelezen wordt. Maar correcte spelling helpt nieuwe lezers wel om vertrouwd te raken met het spellingssysteem voor het Kabwa.

paratext1

Het computerprogramma waarin de vertaling wordt gemaakt heeft ook een woordenlijst waarin alle gebruikte woorden staan. Per woord kun je aangeven of het goed of fout gespeld is, en uit welke stukjes het woord bestaat. Als het woord fout gespeld is, kun je de goede spelling invoeren en direct in alle vertaalde gedeelten waar de foute spelling voorkomt, de spelling verbeteren.

Lees verder →

Kinderen horen er in de kerk helemaal bij, en toch krijgen ze soms maar weinig aandacht in de dienst. Dat hoor ik van vrienden in Nederland, maar het geldt hier in Tanzania nog veel meer. Als ik op zondagmorgen om me heen zie ik doorgaans dat minstens de helft van de kerk gevuld is met kinderen. De meesten van hen zijn kleine kinderen. Lang niet allemaal beheersen ze al de landstaal die in de kerk gebruikt wordt. De bijbellezingen en de preek gaan over hun hoofden heen en de rest is eenvoudigweg niet interessant. In de meeste kerken komt een zondagschool maar niet van de grond. De kinderen zitten erbij, – vaak opmerkelijk rustig voor de urenlange dienst! – maar veren pas echt op zodra de drum uit de hoek komt en er gezongen en gedanst wordt.blog3

blog2

blog1

Ik mag regelmatig preken in een van de kerkjes in de buurt. Van tevoren denk ik altijd na over wat de boodschap zal zijn en hoe ik de boodschap wil overbrengen. Maar iedere keer als ik de kerk binnen kom en al die kinderen voor me zie, besef ik het weer: ik preek óók voor de kinderen!

blog11

Lees verder →

Deze week hebben we opnieuw feest gevierd met één van de taalgroepen waarvoor we de Bijbel vertalen. De Ikizu-mensen moeten dan nog wel een paar jaar op het complete Nieuwe Testament in hun eigen taal wachten, maar vanaf nu is het boek Genesis in de Ikizu-taal voor iedereen verkrijgbaar.

11267439_10153364875581449_8993241946443910538_n

De vertaling zelf is een paar maanden geleden al afgerond, en met ons kantoorteam hebben we tijdens een korte dankdienst God ervoor geprezen.

IMG_20150212_103154~2

IMG_20150212_110608Het Ikizu-comité had besloten om de publicatie van Genesis niet onopgemerkt voorbij te laten gaan. We werden daarom gevraagd om met de distributie te wachten tot de viering in de stam zelf zou zijn gehouden. En afgelopen donderdag was het zover. In het dorp Nyamuswa, onder de ‘heilige boom’, werd het boek van de Schepper aangeboden aan de bevolking.

11270233_10153086940978141_2692334417951507832_o

11270259_10153086939588141_8539889297638313425_o

10560491_10153086941418141_627399925178753540_o

Donderdagmorgen werd voor mijzelf een teleurstelling, want ik kreeg ’s nachts een stevige buikgriep en kon dus niet mee. Gelukkig konden de anderen wel gaan en deze foto’s krijgen jullie dan ook met dank aan mijn collega’s uit Musoma.

Prijs God voor dit belangrijke moment in de geschiedenis van de Ikizu-stam. Bid mee dat iedereen de Schepper zal leren kennen vanuit het boek dat antwoord geeft op zoveel vragen:

  • Wie heeft deze wereld gemaakt?
  • Wie is God? Wat is zijn karakter?
  • Waarom is de wereld enerzijds zo mooi en anderzijds zo’n chaos en wanorde?
  • Waarom woont God niet meer dicht bij de aarde zoals het ooit was?
  • Wat gebeurde er precies tijdens de wereldwijde watervloed waar ons over is verteld?
  • Wat is Gods plan met deze wereld?
  • Hoe maakt God dingen aan mensen bekend?

Genesis is een boek vol verrassende verhalen. Als het gehoord wordt in de moedertaal, zijn mensen vaak verrrast hoe vertrouwd het in de oren klinkt. De manier waarop Abraham, Izak en Jakob met hun uitgebreide families leefden  op het patteland, afhankelijk van regen en gelovend in de Almachtige, is soms helemaal niet zo anders dan wat veel Ikizu-mensen dagelijks typeert.

Een stukje video waarin uit de Genesis-vertaling wordt voorgelezen:

https://www.youtube.com/watch?v=MZdaUTfyST8

Bid mee dat God niet langer een onbekende en afstandelijke God blijft. Maar dat alle Ikizu-mensen Hem zullen aanbidden en trouwe volgelingen van Jezus Christus zullen worden.

Bestaan de Kamphuisjes nog? Jawel, ze leven nog! We hebben een drukke en pittige periode achter de rug, en er was weinig energie over om in de pen te klimmen. We gaan dat nu proberen goed te maken met een foto-collage. Vandaag met foto’s van rond ons huis en de kinderen, volgende week met foto’s uit de dorpen en van ons werk.

* klik op foto voor beschrijving

Veranda
Al een hele tijd wilden we graag een veranda aan ons huis bouwen. Gelukkig was onze huisbaas gelijk enthousiast over het idee en hij bood aan de verbouwing zelf aan te sturen. We zijn heel blij met het resultaat!

Tuin
De twee regenseizoenen zijn dit jaar geruisloos in elkaar over gegaan. Al wekenlang regent het bijna elke avond en nacht. De tuin is weer helemaal tot leven gekomen en alles ziet er heerlijk fris uit. En fruit in overvloed!

Kinderen
Het is geweldig om te zien hoe goed de kinderen zich weer thuis voelen in Musoma.

 

Volgende week meer!