De afgelopen week was een heel speciale in Musoma, de plek waar we 12 jaar gewerkt hebben. Maar liefst drie Nieuwe Testamenten werden opgedragen en overgedragen aan de bevolking. Eerst de Kwaya, toen de Jita, en later in de week de Zanaki.

Aan iedere bijbelvertaling heeft André zijn bijdrage mogen leveren. Ook al is het jammer om er niet zelf bij te zijn, het belangrijkste is dat de Bijbels nu in de handen van de mensen zijn gekomen. Hieronder een paar foto’s van de feestelijke vieringen!

Voor de drie vieringen was een speciale houten kist, een soort ark, gemaakt om de Nieuwe Testamenten in op te dragen. Een symbolische uiting van respect voor het Woord van God dat heilig is. Het is geweldig mooi om te zien hoe na jarenlang vertaalwerk eindelijk de Bijbels in de handen van de mensen belanden, zowel in geprinte vorm als in audio. Wie nog weet wat we geschreven hebben over de intense geestelijke strijd rond de productie van het Jita Nieuwe Testament, begrijpt wel hoe dankbaar we zijn voor een moment als deze.

De bijbelfeesten trokken ook de aandacht van de media. Op het Tanzaniaanse 8 uur journaal werd er een paar minuten besteed aan de vieringen van de Bijbels in de Jita, Kwaya en Zanaki-taal. Het is een historisch moment voor deze bevolkingsgroepen.

> Dank voor de drie bijbelfeesten in Tanzania. Bid dat God iedereen zegent die de Bijbel nu in zijn of haar eigen taal kan beluisteren en lezen. 

Ik ben onlangs teruggekomen uit Tanzania waar ik, samen met een paar bevriende collega’s, twee weken lang gewerkt hebt met een viertal bijbelvertaalteams. We hebben de uitdagingen van het vertalen van het boek Romeinen besproken en oplossingen verkend die in hun talen en culturen kunnen werken. Het was echt prachtig om te doen!

Het was boeiend om te zien dat bijna ieder team op unieke vertaalproblemen stuit. Zo worstelden de Bende-vertalers met hun vertaling voor het woord ‘besnijden’. In hun cultuur kennen ze dit gebruik niet echt; alleen moslims praktiseren het. De vertalers hadden in hun proefvertaling van Romeinen, waar dit woord nogal eens voor komt, gekozen voor de uitdrukking “iemands voorhuid verwijderen.” De vertalers denken dat het een accurate vertaling is maar ze zijn toch wel bezorgd over hoe expliciet de verwijzing naar een deel van een mannelijk geslachtsdeel is, en of iemand dit zo maar zonder schaamte kan voorlezen. Zeker voor vrouwen die deze woorden misschien in de kerk moeten voorlezen zou dit nogal ongebruikelijk en ongemakkelijk kunnen zijn.

Het was mooi om te zien hoe andere vertalers opbouwend meedachten en mogelijke oplossingen aanreikten. De vertalers hebben de knoop nog niet doorgehakt, maar hebben nu wel verschillende ideeën hoe ze dit kunnen voorleggen aan hun meelezers zonder dat het een heel ongemakkelijk gesprek wordt.

Het was voor mij enorm waardevol om te zien hoe relevant mijn promotieonderzoek naar het gebruik van eufemismen in bijbelvertalingen is. Ik kon inzichten uit mijn studie direct inzetten om vertalers te helpen een goede afweging te maken. En ik vond het interessant om te zien welke factoren zij (wel of niet) meewegen in hun beslissingen. Het vertalen van ongemakkelijke onderwerpen in de Bijbel is nog niet zo eenvoudig!

Vorige week is de vrachtwagen met tientallen dozen aan Nieuwe Testamenten in Musoma gearriveerd. Zowel de Jita als de Kwaya kunnen nu hun langverwachte Bijbelfeest gaan organiseren waarin de Bijbels overhandigd zullen worden.

We hebben een flinke hoeveelheid exemplaren laten printen omdat dit grote bevolkingsgroepen zijn. We verwachten dat er veel vraag naar zal zijn. Ergens in juni zullen de bijbels tijdens een Bijbelfeest overgedragen worden aan de kerken!

Ik kreeg eerder deze week mooi nieuws! De Nieuwe Testamenten in de Jita-taal en Kwaya-taal zijn geprint en verscheept vanuit Zuid-Korea en op weg naar Tanzania!*

Bid dat de Bijbels veilig arriveren en door de douane vrijgegeven worden. We zijn enorm dankbaar dat de Jita en Kwaya nu gauw hun Nieuwe Testamenten in handen gaan krijgen en de viering kunnen gaan voorbereiden!

Foto: Ruim 10 jaar geleden vierden de Jita dat het eerste Evangelie (Lukas) in hun taal beschikbaar kwam. Het vertalen van de rest van het Nieuwe Testament heeft nog eens negen jaar geduurd. Juist rond het vertaalwerk in deze taal hebben we veel geestelijke strijd en tegenslag ervaren. De publicatie nu is des te meer een wonder!

* Het schip bevindt zich momenteel aan de westkust van India en zal naar verwachting over enkele weken in Tanzania aankomen. Op deze site kunnen we de lading volgen.

In mijn vertaalcontrole kwam ik net langs Johannes 11:35. Een bijzonder kort vers; in veel vertalingen slechts twee woordjes: “Jezus huilde” / “Jesus wept / “Yesu akalia.”

Ik vroeg me af of dit nou echt het kortste vers in de Bijbel is. En het antwoord is: dat ligt eraan hoe je telt en wat je gebruikt: een vertaling of de oorspronkelijke Griekse tekst. In veel Engelse vertalingen is dit inderdaad het kortste vers in de Bijbel (slechts 2 woorden en 9 letters), en in de meeste Nederlandse ook (11 letters).

Echter, in de Griekse grondtekst is dit niet het kortste vers. 1 Thessalonicenzen 5:16 is nog korter: Πάντοτε χαίρετε, slechts 14 letters. Johannes 11:35 gebruikt 16 letters in het Grieks: ἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦς.*

Wel opvallend eigenlijk dat juist deze twee verzen strijden om de prijs voor het kortste vers: eentje over verdriet (“Jezus huilde”), de ander over vreugde (“wees altijd blij”).

Maar de vraag was wat het kortste vers in de Bijbel is, niet slechts het Nieuwe Testament. En hier wordt het toch wat ingewikkelder, want in de oorspronkelijke Hebreeuwse tekst tellen we eigenlijk alleen de medeklinkers als letters.

Job 3:2 bijvoorbeeld (“en hij zei”) is in het Engels en Nederlands een heel kort vers maar heeft in het Hebreeuws 13 letters, als je alleen de medeklinkers meetelt (וַיַּ֥עַן אִיּ֗וֹב וַיֹּאמַֽר). Genesis 26:6 (“zo bleef Isak in Gerar”) is ook heel kort met in het Hebreeuws slechts 12 letters (וַיֵּ֥שֶׁב יִצְחָ֖ק בִּגְרָֽר). Maar 1 Kronieken 1:25 (“Eber, Peleg, Reu”) is nóg korter, slechts 9 letters in het Hebreeuws (עֵ֥בֶר פֶּ֖לֶג רְעֽוּ).

Dus… als we in het Hebreeuws alleen de medeklinkers meetellen, dan is 1 Kronieken 1:25 de officiële winnaar als het kortste vers in de Bijbel met slechts 9 letters.

* Voetnoot voor de precieseling: Er is nog een ander vers in het Griekse Nieuwe Testament dat eigenlijk nóg korter is, slechts 12 letters, maar er is wat discussie over waar de oorspronkelijke tekst precies ophoudt. Het betreft Lukas 20:30: καὶ ὁ δεύτερος, “en de tweede.

Ik ben bezig om een vertaling van Johannes 11 te controleren, het hoofdstuk waarin verteld wordt dat Jezus’ vriend Lazarus ziek wordt en sterft.

Ik was verrast door de vertaalkeuze van de Isenye vertalers in de zin “Lazarus is gestorven.” In hun vertaling is dit weergegeven met de woorden “Rasaaro cheesiko nchemoreere,” oftewel “Lazarus zijn dagen hebben hem opgegeten.”

De vertalers legden uit dat dit een natuurlijke uitdrukking in hun taal is om heel vriendelijk aan te geven dat iemand overleden is. Het roept het beeld op van de tijd die rustig verder knabbelt aan iemands leven tot het op is. Zijn dagen zijn geteld.

Gelukkig kreeg Lazarus later nog een tweede kans om opgegeten te worden door de tijd. Lazarus’ dagen op aarde waren in Jezus’ plan nog niet geteld.

Lieve vrienden in Nederland,

We hebben al vaak een beroep op jullie gedaan en we zijn al zoveel jaren onder de indruk van de inzet van onze achterban. Hopelijk mogen we dit nog een keertje doen voor het klaarmaken van ons huis in Ermelo. 

Onze schoonzus Gerlinde en tante Willy gaan samen het kluswerk en de inrichting van ons huis coördineren, maar ze hebben hulp nodig. 

Vind je het leuk om een zaterdagje mee te helpen? Kijk op deze pagina voor de lijst met klusjes en schrijf je in op een bepaalde dag!  https://www.bijbelvertaalwerk.nl/klussen-t-kamphuis-ermelo/ 

Voor de inrichting van de woning zijn we ook nog op zoek naar wat (tweedehands) spullen. Hier vind je een actuele lijst: https://www.bijbelvertaalwerk.nl/inrichting-t-kamphuis/ 

Alvast heel hartelijk dank voor jullie hulp!

Mede namens Gerlinde en Willy,
André en Dorien

Link naar dit nieuwsbericht achterban: https://mailchi.mp/2a594b6b8e71/hulp-gezocht?e=6d54b16d2d

Waarom zou ik jullie lastig vallen met de mededeling dat er ergens in Tanzania een boek verschenen is met de illustere titel “Ingʼana Inchomu e Yesu Kirisito muna ꞉eendekuru na Mataayo”? Nou, omdat dit voor mij en vele anderen een heel bijzonder moment is. En mogelijk zelfs in de hemel een vreugdekreet ontlokt heeft.

De Isenye-mensen in het noorden van Tanzania krijgen nu namelijk hun eerste bijbelboek in handen: Het Mattheüs-Evangelie. De dozen met 500 exemplaren zijn zojuist aangekomen in ons vertaalcentrum in Musoma en kunnen nu verspreid worden.

Foto: Het Mattheüs-Evangelie in de Isenye-taal. Ieder boekje heeft 129 pagina’s, inclusief illustraties voor onbekende concepten en aansprekende onderwerpen.

Foto: Ds. Albinus Waynse, de vertaalcoördinator in Musoma, houdt een exemplaar omhoog.

Foto: Een vertaalsessie vorig jaar waarin we samen de tekst doornamen van Mattheüs in de Isenye taal. Rechts Mussa Thobias, de lokale vertaaladviseur ter plaatse die de twee vertalers, Isaya en Isaka, adviseert in hun werk.

De vertalers hebben inmiddels al vijf boeken van het Nieuwe Testament vertaald. Samen met enkele collega’s mag ik hun vertaalwerk controleren om met het team vast te stellen of de vertaling juist en helder is. Daarnaast testen de vertalers hun vertaling voor begrijpelijkheid en natuurlijkheid in de dorpen waar ze zelf vandaan komen, en bespreken het resultaat met getrainde meelezers uit de kerken ter plaatse.

WEETJE: Het Isenye Nieuwe Testament is een adaptatie van het Ikoma Nieuwe Testament, een naburige taal waarin eerder dit jaar het Nieuwe Testament gepubliceerd is. We verwachten binnen 4 jaar dit Nieuwe Testament gepubliceerd te hebben.

Dank God voor wéér een taalgroep in Tanzania die Gods Woorden kan horen en lezen in de eigen taal!

Beste vrienden,

Staat donderdag 22 juni al in uw agenda? We zouden het erg fijn vinden om u op onze achterban-avond te ontmoeten!

De presentatie zal gegeven worden in het kerkgebouw van de Christelijke Gereformeerde Kerk in Ede (Verlengde Maanderweg 146, Ede). De deuren staan open vanaf 19:00 uur.

We hebben bemoedigend nieuws om met jullie te delen. En u krijgt een korte film te zien over de feestelijke opdraging van het Ikoma Nieuwe Testament. 

TFC actie
Tijdens de achterban-avond zullen er, naast de collecte, nog twee manieren zijn om het werk van André en Dorien extra te steunen. 

1.  Bestel alvast uw borrelpakketje

Bestel via het bestelformulier

2.  Handgeweven mandjes uit Rwanda
Tijdens de achterban-avond vindt u op de TFC tafel een selectie van 50 prachtige, handgeweven mandjes uit Rwanda. Geschikt voor op tafel of aan de muur (ieder mandje heeft een lusje). Een mooie manier om niet alleen creative Rwandese vrouwen maar ook het werk van André en Dorien extra te steunen. 

Contact
Email: kamphuis@bijbelvertaalwerk.nl
Weblog: www.bijbelvertaalwerk.nl

Verlofadres: Stroeërweg 42, Stroe.

Telefoon/Whatsapp André: +250 787 600 112
Telefoon/Whatsapp Dorien: +250 787 600 118

Giften: NL69RABO0145967905  t.n.v. Wycliffe Comite Kamphuis. 
Klik hier om een extra gift over te maken of om donateur te worden.

Thuisfrontcomité
Voorzitters
Wim & Evelien Kater: 0318-638498, thuisfront@bijbelvertaalwerk.nl
Penningmeester
Dick Westeneng: 0318-624512, penningmeester@bijbelvertaalwerk.nl

Het gaat weer gebeuren: de Veluwse estafetteloop om ons werk in Tanzania te ondersteunen!

We zijn ontzettend blij met het team in Ede/Bennekom dat dit nu voor de 5e keer organiseert.

Natuurlijk wordt dit alleen een succes als veel mensen meedoen. De hardlopers zijn op zoek naar gulle gevers om hun inspanning te belonen met een mooie gift voor ons werk.

Dorien, Elisa en ik hebben daarvoor een filmpje gemaakt:

Doe mee aan deze actie en steun ons werk!

Kijk op: https://supp.to/estafetteloop-andre-en-dorien

* ps. André zal op 22 april in Rwanda meerennen met een 15km loop door de vallei van Kigali. Sponsoren kan! https://supp.to/estafetteloop-andre-en-dorien/andrekamphuis1/donate