Een wat ongemakkelijk gevoel bij het woord ‘besnijden’

Ik ben onlangs teruggekomen uit Tanzania waar ik, samen met een paar bevriende collega’s, twee weken lang gewerkt hebt met een viertal bijbelvertaalteams. We hebben de uitdagingen van het vertalen van het boek Romeinen besproken en oplossingen verkend die in hun talen en culturen kunnen werken. Het was echt prachtig om te doen!

Het was boeiend om te zien dat bijna ieder team op unieke vertaalproblemen stuit. Zo worstelden de Bende-vertalers met hun vertaling voor het woord ‘besnijden’. In hun cultuur kennen ze dit gebruik niet echt; alleen moslims praktiseren het. De vertalers hadden in hun proefvertaling van Romeinen, waar dit woord nogal eens voor komt, gekozen voor de uitdrukking “iemands voorhuid verwijderen.” De vertalers denken dat het een accurate vertaling is maar ze zijn toch wel bezorgd over hoe expliciet de verwijzing naar een deel van een mannelijk geslachtsdeel is, en of iemand dit zo maar zonder schaamte kan voorlezen. Zeker voor vrouwen die deze woorden misschien in de kerk moeten voorlezen zou dit nogal ongebruikelijk en ongemakkelijk kunnen zijn.

Het was mooi om te zien hoe andere vertalers opbouwend meedachten en mogelijke oplossingen aanreikten. De vertalers hebben de knoop nog niet doorgehakt, maar hebben nu wel verschillende ideeën hoe ze dit kunnen voorleggen aan hun meelezers zonder dat het een heel ongemakkelijk gesprek wordt.

Het was voor mij enorm waardevol om te zien hoe relevant mijn promotieonderzoek naar het gebruik van eufemismen in bijbelvertalingen is. Ik kon inzichten uit mijn studie direct inzetten om vertalers te helpen een goede afweging te maken. En ik vond het interessant om te zien welke factoren zij (wel of niet) meewegen in hun beslissingen. Het vertalen van ongemakkelijke onderwerpen in de Bijbel is nog niet zo eenvoudig!