Ik ben onlangs teruggekomen uit Tanzania waar ik, samen met een paar bevriende collega’s, twee weken lang gewerkt hebt met een viertal bijbelvertaalteams. We hebben de uitdagingen van het vertalen van het boek Romeinen besproken en oplossingen verkend die in hun talen en culturen kunnen werken. Het was echt prachtig om te doen!

Het was boeiend om te zien dat bijna ieder team op unieke vertaalproblemen stuit. Zo worstelden de Bende-vertalers met hun vertaling voor het woord ‘besnijden’. In hun cultuur kennen ze dit gebruik niet echt; alleen moslims praktiseren het. De vertalers hadden in hun proefvertaling van Romeinen, waar dit woord nogal eens voor komt, gekozen voor de uitdrukking “iemands voorhuid verwijderen.” De vertalers denken dat het een accurate vertaling is maar ze zijn toch wel bezorgd over hoe expliciet de verwijzing naar een deel van een mannelijk geslachtsdeel is, en of iemand dit zo maar zonder schaamte kan voorlezen. Zeker voor vrouwen die deze woorden misschien in de kerk moeten voorlezen zou dit nogal ongebruikelijk en ongemakkelijk kunnen zijn.

Het was mooi om te zien hoe andere vertalers opbouwend meedachten en mogelijke oplossingen aanreikten. Het was voor mij enorm waardevol om te zien hoe relevant mijn promotieonderzoek naar het gebruik van eufemismen in bijbelvertalingen is. Ik kon inzichten uit mijn studie direct inzetten om vertalers te helpen een goede afweging te maken. En ik vond het interessant om te zien welke factoren zij (wel of niet) meewegen in hun beslissingen. Het vertalen van ongemakkelijke onderwerpen in de Bijbel is nog niet zo eenvoudig!

Ik kreeg eerder deze week mooi nieuws! De Nieuwe Testamenten in de Jita-taal en Kwaya-taal zijn geprint en verscheept vanuit Zuid-Korea en op weg naar Tanzania!*

Bid dat de Bijbels veilig arriveren en door de douane vrijgegeven worden. We zijn enorm dankbaar dat de Jita en Kwaya nu gauw hun Nieuwe Testamenten in handen gaan krijgen en de viering kunnen gaan voorbereiden!

Foto: Ruim 10 jaar geleden vierden de Jita dat het eerste Evangelie (Lukas) in hun taal beschikbaar kwam. Het vertalen van de rest van het Nieuwe Testament heeft nog eens negen jaar geduurd. Juist rond het vertaalwerk in deze taal hebben we veel geestelijke strijd en tegenslag ervaren. De publicatie nu is des te meer een wonder!

* Het schip bevindt zich momenteel aan de westkust van India en zal naar verwachting over enkele weken in Tanzania aankomen. Op deze site kunnen we de lading volgen.

Waarom zou ik jullie lastig vallen met de mededeling dat er ergens in Tanzania een boek verschenen is met de illustere titel “Ingʼana Inchomu e Yesu Kirisito muna ꞉eendekuru na Mataayo”? Nou, omdat dit voor mij en vele anderen een heel bijzonder moment is. En mogelijk zelfs in de hemel een vreugdekreet ontlokt heeft.

De Isenye-mensen in het noorden van Tanzania krijgen nu namelijk hun eerste bijbelboek in handen: Het Mattheüs-Evangelie. De dozen met 500 exemplaren zijn zojuist aangekomen in ons vertaalcentrum in Musoma en kunnen nu verspreid worden.

Foto: Het Mattheüs-Evangelie in de Isenye-taal. Ieder boekje heeft 129 pagina’s, inclusief illustraties voor onbekende concepten en aansprekende onderwerpen.

Foto: Ds. Albinus Waynse, de vertaalcoördinator in Musoma, houdt een exemplaar omhoog.

Foto: Een vertaalsessie vorig jaar waarin we samen de tekst doornamen van Mattheüs in de Isenye taal. Rechts Mussa Thobias, de lokale vertaaladviseur ter plaatse die de twee vertalers, Isaya en Isaka, adviseert in hun werk.

De vertalers hebben inmiddels al vijf boeken van het Nieuwe Testament vertaald. Samen met enkele collega’s mag ik hun vertaalwerk controleren om met het team vast te stellen of de vertaling juist en helder is. Daarnaast testen de vertalers hun vertaling voor begrijpelijkheid en natuurlijkheid in de dorpen waar ze zelf vandaan komen, en bespreken het resultaat met getrainde meelezers uit de kerken ter plaatse.

WEETJE: Het Isenye Nieuwe Testament is een adaptatie van het Ikoma Nieuwe Testament, een naburige taal waarin eerder dit jaar het Nieuwe Testament gepubliceerd is. We verwachten binnen 4 jaar dit Nieuwe Testament gepubliceerd te hebben.

Dank God voor wéér een taalgroep in Tanzania die Gods Woorden kan horen en lezen in de eigen taal!

Het gaat weer gebeuren: de Veluwse estafetteloop om ons werk in Tanzania te ondersteunen!

We zijn ontzettend blij met het team in Ede/Bennekom dat dit nu voor de 5e keer organiseert.

Natuurlijk wordt dit alleen een succes als veel mensen meedoen. De hardlopers zijn op zoek naar gulle gevers om hun inspanning te belonen met een mooie gift voor ons werk.

Dorien, Elisa en ik hebben daarvoor een filmpje gemaakt:

Doe mee aan deze actie en steun ons werk!

Kijk op: https://supp.to/estafetteloop-andre-en-dorien

* ps. André zal op 22 april in Rwanda meerennen met een 15km loop door de vallei van Kigali. Sponsoren kan! https://supp.to/estafetteloop-andre-en-dorien/andrekamphuis1/donate

Vrijdagmorgen, 10 maart 2023. Eindelijk is het zover: het moment waarop het Nieuwe Testament in de Ikoma taal kan worden overdragen aan de bevolkingsgroep. Er is door velen lang naar uitgekeken en het was voor mij een enorm voorrecht om erbij te mogen zijn.

Het Ikoma Nieuwe Testament is vertaald voor zo’n 26.000 sprekers van de taal. Het was mooi dat de viering op een buitenterrein gehouden werd zodat er ruimte was voor iedereen. We schatten dat er zo’n 1.200 mensen de viering bezocht hebben. Honderden Nieuwe Testamenten zijn al tijdens de lancering verkocht. In de komende weken zullen tientallen kerken worden bezocht om nog meer Bijbels te verspreiden.

Hieronder een collectie foto’s om een impressie van de feestelijke dag te geven:
(klik op de foto’s in de gallerij om de complete foto te zien)

Het was bijzonder om te zien dat de meeste liederen gezongen werden in de Ikoma taal. Vaak ontwikkelt dit zich pas ná het publiceren van de Bijbel, maar hier nú al. Het was ook mooi om te horen hoe bepaalde bijbelse kernwoorden (zoals ‘Satan’ of ‘berouw’) die we in de bijbelvertaling gebruiken ook in deze liederen te horen waren.

Het geprinte Nieuwe Testament is nu ook beschikbaar als luisterbijbel. Tijdens de viering konden we al heel wat mensen helpen om de app op hun telefoon te installeren. Veel Ikoma mensen vinden het prettiger om naar de Bijbel te luisteren dan het te lezen. Gelukkig is dat geen belemmering meer.

Laten we bidden voor de Ikoma mensen die nu het Nieuwe Testament in de taal van hun hart hebben gekregen. Bid ook voor het verzoek dat we kregen om nu het Oude Testament te vertalen zodat de hele Bijbel beschikbaar komt in deze taal.

Dank voor jullie jarenlange steun waardoor wij de vertaling en de publicatie van dit Nieuwe Testament konden begeleiden. We vieren dit hoogtepunt samen!

(Foto’s: André Kamphuis, Kenny Grindall, Jaroslav Tomasovsky, Josh & Susan Chance ~ SIL Tanzania)

We prijzen God dat we in de komende vijf maanden VIJF Nieuwe Testamenten kunnen overhandigen aan vijf taalgroepen van Tanzania!

Door deze nieuwe vertalingen kunnen 1.5 miljoen mensen het Nieuwe Testament lezen en beluisteren in de taal van hun hart.

In alle vijf taalgroepen wordt een viering voorbereid waarin deze Nieuwe Testamenten worden overgedragen. We bidden voor de laatste voorbereidingen, voor de vele gasten die hopen te komen, voor goed weer tijdens de vieringen, en bovenal dat God zelf ruim aan het woord komt en alle eer krijgt.

Komende week hoop ik samen met ons team uit Kigali de eerste twee Bijbelfeesten bij te wonen. Ik heb als vertaaladviseur en vertaalconsulent jarenlang aan het Ikoma en Kabwa Nieuwe Testament mogen bijdragen. Het is een enorm voorrecht om dit moment te mogen meemaken.

Graag deze week jullie gebed voor de Ikoma- en Kabwa-mensen die nu het voorrecht krijgen van een Bijbel in hun eigen taal.

ds. Albinus Waynse | Simbiti bijbelvertaler

Het onlangs gepubliceerde Nieuwe Testament in de Simbiti taal verandert levens van mensen. Ik sprak eerder deze week met een van de vertalers, dominee Albinus Waynse, en hij vertelde mij een bijzonder verhaal over wat er tijdens kerst gebeurd is in een van de Simbiti dorpen.

Hij vertelt: “Op eerste kerstdag werd ik gevraagd om naar iemands huis te komen. Ik kreeg het verzoek om de magische attributen te komen verbranden die deze persoon jarenlang gebruikt heeft voor allerlei duistere praktijken. Hij vertelde dat hij het Evangelie in zijn eigen taal, het Simbiti, gehoord heeft en de boodschap heeft begrepen. Hij zei: “Nu ken ik de waarheid en ik wil niet langer meer mensen bedriegen en in de macht van Satan houden terwijl ze door God geschapen zijn!”

Dominee Waynse vervolgt: “Je begrijpt hoe blij ik was om dit te horen. Zeker omdat ik een dag eerder iets vergelijkbaars had meegemaakt. De dag voor kerst was ik namelijk ook gevraagd om iemand thuis te bezoeken. Deze persoon had drie verschillende attributen die hij gebruikte voor zijn magische, duistere praktijken. Hij vertelde me dat al eens eerder geprobeerd was om ze te verbranden. Maar tot zijn grote verbazing vond hij ze ongeschonden terug in zijn eigen bed toen hij thuiskwam. Hij was hier erg van geschrokken en ging door met zijn magische praktijken.”

Toen Waynse dit verhaal had aangehoord, probeerde hij de potten met de bijbehorende attributen te verbranden, maar het wilde niet branden. Toen namen ze alle spullen mee naar het huis van dominee Waynse zelf en daar brandde alles direct als een fakkel. De persoon werd op dat moment bevrijd van de duistere macht die hem zolang in z’n greep had gehouden. De eerste zondag erop kwam hij naar de kerk en gaf vol vreugde en vrede een getuigenis over hoe God hem had vrijgemaakt.

De volgende dag, op eerste kerstdag, mocht Waynse dus opnieuw iemand helpen om vrijheid te vinden door de waarheid van het Evangelie te geloven en concreet te breken met het verleden. Waynse was erg verrast toen deze persoon met een grote verzameling magische attributen aan kwam lopen, meer dan hij ooit gezien had als iemands persoonlijke collectie.

Na een kort gebed werden de lucifers tevoorschijn gehaald en de spullen in brand gestoken. De vlammen legden alles snel in as.

Het is misschien voor sommigen van ons moeilijk om de betekenis van een moment als dit helemaal goed aan te voelen. Toch is het is een enorme stap, want de wereld van de duisternis heeft veel macht en kan mensen enorm veel schade aandoen. Maar de boodschap van het Evangelie, dat Jezus macht heeft over Satan en de hele geestelijke wereld, geeft mensen echte vrijheid, vrede en vreugde.

De woorden in de Simbiti-Bijbel zijn waar: Jezus is gekomen om de werken van de Satan te verbreken (1 Johannes 3:8). Hij doet het nog steeds.

Afgelopen dinsdag was het eindelijk zover: Het Simbiti Nieuwe Testament werd tijdens een feestelijke bijeenkomst overgedragen aan de bevolking!

Ik laat de foto’s van de viering voor zichzelf spreken.
[op onze Facebook-pagina staat een korte Engelstalige toelichting bij iedere foto]

Ruim 113.000 mensen spreken de taal die in deze bijbelvertaling wordt gebruikt. In de eerste twee dagen hebben we al ruim 700 Bijbels verkocht. En dat is nog maar het begin. Er lijkt groot enthousiasme te zijn voor de eerste Bijbel in hun eigen taal.

Eén van de hoogtepunten van de viering was voor mij het moment dat een wat oudere Simbiti vrouw de zendingsopdracht uit Mattheüs 28:19 voorlas in haar eigen taal. Ze legde zóveel betekenis in haar stem bij het voorlezen van de belangrijke woorden. Het is onze verwachting dat deze vertaling van de Bijbel op allerlei manieren gebruikt zal kunnen worden om de Simbiti mensen te helpen om discipels van Jezus te worden.

Een ander hoogtepunt was om al die mensen te observeren die net hun Bijbel in handen hebben gekregen. Soms spreken gezichtsuitdrukkingen boekdelen. Jong en oud zag ik bladeren door de prachtige geprinte Nieuwe Testamenten. Wat een voorrecht dat ik mee heb mogen helpen om hun deze Bijbel in handen te geven. Alle dank aan God!

En natuurlijk genoot ik dubbel van een momentje met onze twee vertalers. Ze zijn niet alleen mijn collega’s, maar ook mijn vrienden. Zoveel jaar hebben we samen aan deze bijbelvertaling gewerkt. Om dan samen voor het eerst de Bijbels in handen te houden, dat is een onbeschrijfelijk mooi moment.

Tegelijk met de “gewone” Bijbel hebben we ook een telefoon-app gelanceerd waarmee de Simbiti Bijbel te lezen en te beluisteren valt. We zijn nu bezig om een extra leeshulpje aan te brengen waarmee ieder zinsdeel oplicht tijdens het voorlezen. Zo raken luisteraars ook snel vertrouwd met het zelf lezen van de Simbiti taal.

Bekijk hier een korte video van de viering:

GEBED ~ Bid nu voor al die Simbiti-mensen die nu de Bijbel in hun moedertaal kunnen lezen.

Wat een mooi gezicht: de vrachtwagen met tientallen dozen vol met Nieuwe Testamenten in de Simbiti taal rijdt het erf van ons vertaalkantoor op. Vanuit Zuid-Korea zijn ze na een maandenlange reis via de haven van Dar es Salaam eindelijk in Musoma gearriveerd.

Het bijbelfeest waarin de Nieuwe Testamenten aan de Simbiti bevolking worden aangeboden staat gepland voor 31 augustus. Ik hoop dat ik er bij kan zijn!

Dank God dat de boeken veilig zijn aangekomen. Bid voor de voorbereidingen van het bijbelfeest. En bid dat al deze Nieuwe Testamenten (samen met de audio-Bijbel die ook bijna af is!) een geweldige zegen voor de Simbiti mensen zullen zijn.

Het is Pinksteren vandaag. Het is een van de christelijke feesten waarop bijbelvertaalwerk exta aandacht krijgt, en terecht. Miljoenen mensen wereldwijd horen over God in duizenden verschillende talen. Voor de meeste mensen is er één taal (of soms twee of meer) die op een bijzondere manier doordringt tot je hoofd en hart. Een groot deel van de wereldbevolking heeft nu al de kans om de Bijbel te horen of te lezen in die speciale taal.

Deze week kreeg ik bericht uit Tanzania dat het Nieuwe Testament in de Kabwa-taal nu klaar is om gedrukt te worden. Wat een geweldig nieuws om dat in de week voor Pinksteren te horen!

Handelingen 2 in de Kabwa-Bijbel.

Toen wij als gezin in 2009 naar Tanzania uitgezonden werden, was Kabwa de taal waar ik aan toegewezen werd als vertaaladviseur. De eerste vijf jaar heb ik dagelijks met de Kabwa-vertalers mogen werken aan het vertalen van het Nieuwe Testament in hun taal. Ik ben dankbaar dat het werk nu klaar is.

Bid dat de Nieuwe Testamenten snel geprint en verscheept kunnen worden. En bid voor het team nu ze binnenkort het complete Nieuwe Testament ook als audio-Bijbel beschikbaar gaan maken, en daarvoor vele uren in de studio van ons vertaalcentrum in Musoma zullen doorbrengen.