Wat we deze week zagen, hadden we echt nog niet eerder gezien. Konijnen graven gaten, honden ook, maar kameleonnen? Die klimmen toch rond in dicht gebladerte, hoog en laag boven de grond? Hoe dan ook, deze week zagen we tot onze verbazing een kameleon tot aan zijn staart in een zelf gegraven gat in onze moestuin. Waarom? Dat was voor ons eerst een raadsel.
Mysterieus
Veel Tanzanianen zien de kameleon als een gevaarlijk dier waar je maar beter bij vandaan kunt blijven. Het is natuurlijk ook een mysterieus beest: hij heeft een geheimzinnige, dansende manier van lopen, hij kan maar zo van kleur veranderen, en als hij zich bedreigd voelt begint hij vervaarlijk te sissen en te blazen. Sommige soorten hebben stekels over de rug en kop, en een stekelige ‘baard’. Hij zal dus ook wel giftig zijn, is de conclusie.
Dramatisch verhaal
Verschillende verhalen over kameleonnen doen hier de ronde. Men gelooft bijvoorbeeld dat een kameleon hoog in een boom gaat zitten als het jongen krijgt. De kameleon laat haar buik openbarsten, de jongen kruipen eruit, maar de moeder zelf valt dood op de grond. Een dramatisch verhaal, maar alle Tanzanianen weten dat het zo gaat. Ook mama Sofia (onze huishelp) en Jonas (de tuinman) vertelden mij dat dit zo gebeurt.
Openbarsten
Toen Jonas op een avond een kameleon zag graven in onze moestuin, wist hij niet wat hij ervan moest denken. Toen we met z’n allen er omheen stonden te kijken met onze zaklantaarn, vroegen we ons af: Is hij zich aan het ingraven? Zou hij eten zoeken? Zou hij (of beter: zij) soms eieren willen leggen? Dat laatste leek toch wel heel waarschijnlijk, maar Jonas maakte duidelijk dat dat niet kan en vertelde ons hoe een kameleon in een boom uit elkaar barst bij het kinderen krijgen. Tja, wij wisten het ook niet. Het proces vorderde maar langzaam dus wij gingen weer naar binnen.
Modder op de neus
De volgende morgen zagen we dat de kameleon haar karweitje had afgerond en het gat weer had gedicht. Ze rustte zichtbaar vermoeid uit in een struikje bij haar graafwerk, en verstopte zich niet eens toen we dichtbij kwamen. De modder zat nog op haar neus (zie bovenste foto). We zochten op internet op hoe kameleonnen zich voortplanten. En tot onze verrassing vonden we een website die precies uitlegde hoe kameleonnen eieren leggen in zelf gegraven gaten in de grond. De foto’s lieten precies zien wat wij die avond met onze eigen ogen hadden gezien. Dus ze leggen wél eieren en doen dat niet in een boom, maar onder de grond!
Tikkels
Michaja vroeg of ze een paar van de eieren mocht opgraven om ze te kunnen zien uitkomen. Volgens de website kon dat, als je het voorzichtig deed. Na een tijdje heel voorzichtig graven met de handen, zag ze iets spierwits in het zand: ze had de eieren gevonden! Kleine zachte witte balletjes, 1,5 cm lang (ze doen mij aan dropmint Tikkels denken). Het bewijs dat uiteindelijk ook onze tuinman en huishelp overtuigde. Ze hebben met eigen ogen gezien, dat waar ze hun leven lang al van overtuigd waren, een verzonnen verhaal blijkt te zijn.
Schatgraven
We wisten niet hoeveel eitjes we konden verwachten. Elke keer als we een eitje uit het gat haalden, zagen we daaronder weer wat wits door het zand heen schemeren. Toen we er twaalf uitgehaald hadden, vonden we het welletjes, maar het was duidelijk dat er nog minstens zoveel eieren in de grond lagen, en wie weet hoeveel meer nog. We wilden het nest niet nog meer verstoren, dus we weten niet hoeveel er in totaal waren, maar waarschijnlijk meer dan 25. Het gat hebben we weer dichtgemaakt en de aarde net zo aangedrukt als mama kameleon gedaan had. Ongelooflijk dat eieren zo’n 20 centimeter onder de grond overleven, zich ontwikkelen, en uit kunnen komen. Blijkbaar kunnen baby kameleonnen heel goed zich een weg naar boven graven! De twaalf eitjes die we er uitgehaald hadden, liggen nu in een donkere kast in een bak aarde te wachten tot de baby kameleonnetjes volgroeid zijn. We moeten daarvoor zo’n zes maanden (!) geduld opbrengen.
Buurvrouw in paniek
Maar wat heeft een kameleon met de kerk te maken? Natuurlijk helemaal niets, maar toch ook wel. Twee dagen nadat we de eieren gevonden hadden, kwam mama Sofia (onze huishelp) haar buurvrouw tegen. Deze buurvrouw vertelde haar in tranen dat ze niet naar de kerk kon die avond (voor het gebedsuur). Ze had namelijk die middag tot haar grote schrik gezien dat een kameleon in haar tuintje een gat aan het graven was. Met een schep had ze de kameleon opgeschept en een heel eind verderop weggegooid. Toen ze terugkwam bij haar huis zag ze tot haar verbazing een tweede kameleon die op precies dezelfde manier ook een gat groef! Ze was er ontzettend ongerust over. Ze wist wel zeker dat er ongeluk op komst was. Ze vertelde mama Sofia dat ze echt niet naar de kerk kon komen, en vroeg of ze aan de oudsten van de kerk wilde laten weten dat ze bij haar thuis moesten komen bidden, want ze had twee kameleonnen gezien die zich wilden ingraven bij haar huis! Ze had echt gebed om bescherming nodig.
Toch naar de kerk
Toeval of niet, maar mama Sophia had net twee dagen eerder ontdekt dat er geen enkele reden voor angst is. Ze had ontdekt en met eigen ogen gezien dat dit de manier is die God ontworpen heeft voor de voortplanting van kameleonnen. Ze wist de in paniek geraakte buurvrouw tot kalmte te brengen, en haar te overtuigen dat er geen reden voor angst was. De tweede kameleon hebben ze verder haar gang laten gaan. De rust was weergekeerd en de buurvrouw kon toch naar de kerk!
Of er tegen het eind van het jaar 12 kleine kameleonnetjes uit onze kast zullen kruipen? We zullen het zien…
Foto 1: Op bezoek bij het Tanzaniaanse parlementsgebouw. 
Foto 2: We waren met 75 mensen bij elkaar om te praten over bijbelvertaalwerk in Tanzania.
Foto 4: Ik heb op mijn eerste dag in Chiang Mai vast maar een beetje de stad verkend. Ik heb meer tempels dan perenbomen geteld. Echt een andere wereld dan alles wat ik tot nu ooit gezien heb.
