Conferentie in Kenia
Zaterdag, aan het eind van de middag, zijn we weer thuis gekomen vanuit Kenia. Het was een goede conferentie. Ik denk dat we met zo’n 80 collega’s bij elkaar waren en gedeeld hebben wat er in het afgelopen jaar is gebeurd. Erg goed om te horen waar iedereen mee bezig is, al is het niet voor iedereen even makkelijk. Het leven is ook hier realistisch. Er was veel tijd voor ontmoeting en gesprek, en dat was fijn (we konden weer eens Nederlands praten met op dit moment onze enige Nederlandse collega’s in Tanzania, Ludie en Cornelie Postmus). We hoorden ook vijf lezingen over het thema ‘kracht in zwakheid’.
De jaarlijkse SIL-conferentie waar we de meeste van onze collega's ontmoeten.
Vanuit de 2 Korinte-brief probeerde de spreker uit Amerika, Dan Brown, ons een antwoord te geven op de vraag: waardoor kunnen we ons werk vol houden op de lange termijn? Er zijn veel dingen die ons kunnen ontmoedigen, en soms zelfs doen opgeven. Maar ook veel wat ons op de rit houdt. Als we vervuld zijn van de liefde van God en ontzag voor God, en gedreven worden door datgene waardoor God zelf gedreven wordt, dan kunnen we volhouden, en vrucht dragen. En God de eer geven. Het was voor ons persoonlijk erg goed om, op een moment waarop we ons overweldigd kunnen voelen door alles wat we nieuw moeten leren, ons eerst richten op de dingen die in Gods ogen belangrijk zijn en er echt toe doen. En ons werk is daar maar een onderdeel van. Ons leven omvat meer dan bijbelvertaalwerk, en God verlangt onze toewijding in heel ons leven.
Het conferentie-oord lag vlak aan de Indische Oceaan, waar we konden genieten van een koele bries, en zo nu en dan een kameel (of is het een dromedaris?)
Kindervakantie
Michaja en Elisa hebben echt genoten van hun ‘vakantie’. Natuurlijk waren de autoritten wel lang (zo’n 10 uur in een autostoeltje proberen blijven te zitten is niet makkelijk, al hebben ze het prima gedaan!), maar het vooruitzicht op een speeltuin en een zwembad was genoeg om in ieder geval Michaja zoet te houden. Op de momenten dat wij vergaderingen hadden, was er een erg goed kinderprogramma voor de kinderen. Michaja heeft een paar nieuwe liedjes geleerd over God, en op de laatste dag heeft ze heel vrij, in het Engels, voor de hele groep mensen gezongen. We zijn trots op haar!
Iedere middag heeft Michaja gezwommen in het kinderbadje, met behulp van een zwemband weliswaar. Ze is nu lekker bruin (in vergelijking met een blanke, en zeker met Elisa ;-). Met Elisa is het oppassen geblazen in de buurt van water; ze loopt/rent gewoon door, alsof het een glasplaat is.
'Ole wako!' Pas maar op jij!
Politie
Als je hier in Oost-Afrika met de auto reist en ook nog eens een grens moet passeren, dan ontmoet je nogal wat politie. Voor ons waren eigenlijk alle aanhoudingen of gesprekken positief, al was eentje op het randje. We waren nog maar nog uit Nairobi vertrokken, of we werden aangehouden bij een politie-check (die je niet over het hoofd mocht zien, want er lag een spijkerstrip over de weg). Ik moest mijn rijbewijs laten zien, en allerlei andere papieren waar hij zo snel op kon komen. Maar dat was allemaal in orde. Toen moest is hem laten zien of ik 2 gevarendriehoeken bij me had (is verplicht in Kenia). Die had ik, al moest ik onze volgepakte kofferbak opendoen en wat spullen eruit halen om ze hem te kunnen laten zien. Gelukkig zat de brandblusser is hetzelfde vakje, want ook die wilde hij zien. Toen vroeg hij of ik m’n ‘life insurance’ bij me had. Nu weet ik dat dit ‘levensverzekering’ betekent, maar ik snapte niet wat hij nu van me wilde. Misschien een verplichte verzekering hier in Kenia waar ik niet van wist? Maar al snel kwam ik erachter dat hij een EHBO-trommel bedoelde. En ik wist echt niet of ik die had, misschien dat ie in het vakje aan de andere kant van de auto zat, maar zeker wist ik het niet. Ik zei tegen de agent: ‘ik kan hem u laten zien, maar hij zit daar achter, en dan moet ik al die koffers en dozen eruit halen’. Gelukkig vond hij het oké en we konden weer gaan. Eenmaal thuis wilde ik toch even controleren of de EHBO-trommel er in zat. Maar dat was toch niet het geval, slechts een lege ruimte, behalve de autokrik. Toch maar aanschaffen dan. En volgend jaar aan de agent laten zien, eventueel.
Eenmaal over de grens werden we weer aangehouden bij een controle-post. Nadat ik m’n rijbewijs had laten zien vroeg hij me of ik wat water voor hem had, want hij had niets. Nu kan dit zowel betekenen dat hij smeergeld wil of gewoon dat hij echt water nodig heeft (al is dat een beetje onwaarschijnlijk). We hadden een halve fles waren voor in de auto liggen, en ik bood hem die aan, waarop hij een seconde aarzelde, en hem toen aannam. Wij wisten genoeg.
Fantastisch uitzicht over de 'Rift Valley', even buiten Nairobi. De zon komt net op en beschijnt al de heuvels beneden in het dal.
Winkelen
Het klinkt misschien gek, maar een hoogtepunt van onze tijd in Kenia was dat we konden winkelen in Nairobi. Op de heenweg was ik nogal sceptisch en wilde echt niet langer in Nairobi blijven dan strikt noodzakelijk, maar al onze collega’s hadden Dorien en Lyndy er van overtuigd dat je maar 1x per jaar de kans hebt om de dingen te krijgen die in Tanzania niet te krijgen zijn. En werkelijk, er was een enorme winkel, zoiets als de Maxis in Nederland (‘k weet niet of die nog bestaat, maar vroeger was er een in Ede). Beneden alle levensmiddelen en op de 2 verdiepingen erboven alles van gasfornuizen tot bedden en fietsen. En de prijzen en kwaliteit waren veel gunstiger dan in Tanzania. Bijv. drinken (water of sap) is hier bijna een keer zo goedkoop als in Musoma. We hebben alvast wat kadootjes voor de verjaardagen van de kids gekocht, vlees ingeslagen, en heel veel kleinere dingen als glazen of kruiden. Het was werkelijk een aparte ervaring om na een half jaar Tanzania voor het eerst weer echt te winkelen in een echte supermarkt!
Voor de 5e keer in een half jaar weer in een vliegtuig, hier in Kenia. Michaja weet inmiddels waar en wanneer ze haar ticket moet laten zien.
Lijkkist in onze auto
De dag voor we naar Kenia gingen, kreeg ik nog een wel bijzonder verzoek. Daniel, een van de onze bewakers kwam ’s middags naar ons huis om te vertellen dat de vrouw van zijn vader – die niet zijn moeder is – was overleden die nacht, ze was in de 50. Die morgen had onze bewaker in de stad een kist laten maken, maar om die thuis te laten brengen (ongeveer 20 km buiten Musoma), zou erg duur zijn. En of ik misschien zou willen helpen om de kist met de auto te brengen. Oké. We gingen op weg naar de kistemaker, maar die was nog druk aan het schuren. Het zou nog zo’n 1,5 uur duren voor hij klaar zou zijn. Ik beloofde om dan terug te komen. Eenmaal terug was hij bijna klaar, de kist moest alleen nog gelakt worden. We probeerden de nog natte kist achterin de auto te zetten, en het paste net. Toen we bij het huis kwamen waar zijn vaders vrouw was overleden, zagen we een enorme groep mensen buiten zitten. Toen we de kist uit de auto haalden, begonnen de vrouwen enorm te huilen. We brachten de kist naar het huisje waarin de vrouw lag. Binnen zaten zo’n 40 vrouwen tegen de muur, allemaal zussen of andere familie. In het midden lag een deken, met daaronder de gestorven vrouw. Onze bewaker legde uit wat ik moest doen volgens de culturele gebruiken hier. Ik groette eerst de vader en toonde hem mijn meeleven. Daarna moest ik al de anderen groeten, zo’n 80 schat ik, al naar gelang hun leeftijd en relatie tot de oudste baba. Toen ik ze allemaal gehad had, wilde ik eigenlijk terug naar huis, want we zouden de volgende ochten al vroeg naar Kenia vertrekken. Na zo’n 20 minuutjes kon ik gaan, al moest er eerst nog afscheid genomen worden van de belangijkste personen in de familie. Via een ongelooflijk smal en hobbelig weggetje kwam ik weer op de hoofdweg naar Musoma. Ik liet 10.000 shilling (6 euro) achter als bijdrage in de kosten voor de begrafenis. Om voor ruim 100 mensen 4 dagen lang maaltijden te verschaffen, is niet niks voor een arme familie, en iedere bijdrage is dan welkom. Een dag als deze helpt om de realiteit van het leven te begrijpen (weinig mensen worden oud), de traditionele gebruiken rond overlijden en begrafenis (waar ik maar een klein stukje van heb gezien), en om iets extra terug te doen voor iemand die iedere week voor ons werkt.
Dagelijks leven
Op dit moment zijn we vooral druk om alle klusjes die thuis liggen te doen: kasten inruimen, voorraad eten aanleggen, douche gordijn ophangen, boekenkast inruimen, en nog 100 meer dingen. Kortom: dit plekje ons thuis maken. Michaja en Elisa spelen dan binnen of buiten (al krijgen ze soms een hartstilstand van onze hond, die kan zo onvoorspelbaar gekke bokkesprongen maken). Iedere morgen gebruik ik zo’n 2 uur om nieuwe Swahili woorden te leren en m’n luistervaardigheid te verbeteren (door naar cd’s met bijbelverhalen te luisteren). Als ik bijv. weet dat ik ’s middags naar de garage moet, probeer ik ’s morgens de woorden te leren die ik denk nodig te hebben. Hoe meer we gebruiken wat we weten, des te sneller zitten ze diep in ons geheugen. Dorien praat veel met onze huishelper (Rose) en ik vooral met de bewakers (Daudi, Daniel en Sijaona). Ook dit helpt enorm om vloeiend te worden in Swahili. We zijn er nog lang niet, maar we zijn al wel een eind op weg. Momenteel werkt internet erg slecht in Musoma. Thuis heeft het nog nooit gewerkt, en op het kantoor werkt het vaker niet dan wel. Vandaar dat we dus nog niet regelmatig van ons kunnen laten horen, maar we doen ons best als het weer kan (al vraagt het inleven en inwerken hier veel van onze energie en tijd). Vandaar ook dat deze mail zo lang geworden is!
Ik verwacht dat we vanaf volgende week zullen beginnen om dagelijks op het kantoor te werken en te kijken hoe de kinderen het doen bij de oppas ’s morgens. Er staat heel veel op het programma voor de komende tijd (een 3-wekenlange cursus voor alle vertalers in Musoma, en in september begin ik met lesgeven aan de bijbelschool). Willen jullie bidden voor energie en inzicht om onze weg overal in te vinden?