Het kerstverhaal in de kerk

Zondag was een belangrijke mijlpaal voor de kerken in het noorden van Tanzania. Op deze dag werd in negen verschillende talen voorgelezen uit het Kerst-Evangelie dat we  in de afgelopen maanden hebben vertaald. Onze bijbelvertalers waren uitgenodigd om in verschillende kerken een stukje van het kerstverhaal voor te lezen. Duizenden christenen hebben voor het eerst het Evangelie in hun moedertaal gehoord! Ik ben met één van mijn vertalers mee geweest naar zijn dorp om dit mee te maken. Een impressie…

Routebeschrijving
Zondagmorgen om kwart voor negen vertrok ik naar het dorp. Ik had geen idee waar ik moest zijn en de naam van het dorp was ik inmiddels vergeten. Het enige dat ik als routebeschrijving gekregen had was: “Ongeveer 20 km de stad uit, en dan ben je er ongeveer”. Vooral dat eerste en laatste woordje maakte me wat zorgen. Uiteindelijk kwam het allemaal goed. Na een kilometer of 18 kreeg ik een telefoontje dat hij me langs had zien flitsen, dat ik maar moest omdraaien, en hij zou midden op de weg naar me zwaaien. Ik was blij dat ik hem na 3 minuten in levende lijve zag zwaaien. We konden van de hoofdweg af en proberen zijn kerk te bereiken.

‘Waheeri bhaheene!’
Het mocht een mirakel heten dat we niet vast kwamen te zitten, maar we kwamen heelhuids aan bij de kerk van mijn vertaler, John Masige. We werden hartelijk welkom geheten en we moesten uiteraard iedereen (met uitzondering van de kinderen) een hand geven. Ik begon de oudere vrouwen in Swahili te groeten. Ze waren heel verbaasd dat een blanke Swahili kon spreken. Ik groette de volgende vrouw in de Kabwa-taal, en toen was het helemaal gedaan met de bedeesde stilte in het kleine kerkje. Ze riepen naar de mensen aan de andere kant van de kerk, “Hé, hij spreekt net als ons!”

Kerkje
Het was een klein kerkje, behorend bij de Anglicaanse kerk van Tanzania. De vloer was van zand waarop een paar bankjes stonden met de oudere mannen (rechts) en vrouwen (links). Verder lagen er nog wat stromatten waarop de kinderen en laatkomers een plaatsje zochten. Een zacht briesje waaide door de kerk, want de grote ramen waren open en een deur was nog niet geplaatst. Ik was erg blij weer in een kerk zonder geluidsinstallatie te zijn! Het was een bijzonder mooie dienst waar ik erg van genoten heb.

Liturgie
In de Anglicaanse Kerk hebben de kerkdiensten vast patroon met een paar sprekende momenten: bijv. om samen hardop je zonden te belijden, uit te spreken dat we allemaal Gods vergeving nodig hebben, en dat we erop vertrouwen dat Zijn beloftes allemaal waar zijn, ook voor ons. Ik voelde me verbonden met deze broeders en zusters! Ik zag al snel dat slechts een paar mensen een Bijbel bij zich hadden. Dat is veelzeggend. Het koste ons trouwens nogal wat moeite om ons tasje met de kerstverhalen dicht te houden, want iedereen wilde graag kijken hoe ze eruit zagen en hoe het klonk. Maar we hadden gezegd: “Aan het eind van de dienst zult u het horen, nu nog niet!”. Het bleek dat ik de eerste blanke was die in de afgelopen jaren hun kerkje had bezocht, en dat werd als een eer beschouwd. Iedereen stelde zich voor en vertelde iets over wat de kerk voor hen betekend had (bijv. ‘ik heb hier God leren liefhebben!’) en wat zij voor de kerk hebben gedaan (bijv. ‘ik ben drie jaar lang oudste geweest’). We zongen een paar mooie liederen in het Swahili – de taal die in de kerk werd gebruikt – en we luisterden naar een lied dat door de kinderen werd gezongen (één meisje had de stem als van een engel, prachtig!).

Preek
Tijdens de dienst werd twee keer uit de Bijbel voorgelezen, een keer uit het Oude Testament, en een paar verzen uit het Nieuwe Testament. De preek ging over het dragen van vrucht (Joh. 15). Ik was positief verrast over de duidelijkheid en directheid van depreek. Hij benoemde een aantal concrete dingen die hij in de gemeente tegenkwam die niet strookten met het vrucht dragen voor God. Maar het was niet een veroordelende preek, er was ruimschoots aandacht voor Gods vergeving en de vrijheid die we als christenen ontvangen hebben. In de preek besteedde hij veel aandacht aan het feit dat de Bijbel nu in de moedertaal vertaald wordt, en dat dit ons kon helpen om God beter te kennen en Hem meer te volgen in ons dagelijks leven. Ik bid dat hij gelijk heeft.

Dat klinkt!
Aan het eind van dienst kregen we de ruimte om een stukje van het kerstverhaal voor te lezen. Eerst in de Kabwa-taal, die taal die de meeste mensen in deze kerk spraken. Iedereen luisterde vol aandacht. Fascinerend om de gezichten te bekijken op een moment als deze. Toen mijn vertaler stopte met voorlezen, wilde de mensen die een andere stamtaal spreken (en later verhuisd zijn) óók het kerstverhaal in hun taal horen. Gelukkig hadden we van alle negen talen een paar boekjes meegenomen. We nodigden de predikant uit om een stukje in de Jita-taal voor te lezen en een ander een stukje in de Simbiti-taal. Het smaakte blijkbaar naar meer en samen hebben we God ervoor gedankt.

Toespraak
Na het voorlezen heb ik een toespraak gehouden om de Kabwa-mensen te feliciteren met dit mooie moment, een uitleg te geven over onze vertaling, en hen aan te moedigen om Gods Woord te blijven lezen. Ook heb ik benadrukt dat dit een unieke kans is om mensen die geen christen zijn en niet in de kerk willen komen, te bereiken met het Goede Nieuws. We willen graag iedereen bereiken die één van deze negen talen spreekt, ruim een miljoen Tanzanianen, zowel christenen als (nog-)niet-christenen.

Moeite met voorlezen
In de dienst konden we zien dat het niet heel makkelijk is om zomaar iets voor te lezen in een nieuwe taal. Ook al spreken al deze mensen vloeiend Kabwa, om iets in deze taal te lezen is iets heel anders. Dit is het allereerste boekjes ooit dat in de Kabwa-taal is geschreven, dus niemand heeft ooit de kans gehad om Kabwa op papier te zien. Logisch dat het even moeilijk is. We proberen de mensen te helpen door samen met het kerst-evangelie een klein boekje erbij te geven over hoe je de Kabwa-taal moet lezen. Het is slechts een hulpmiddel, maar het zal zeker helpen om sneller vertrouwd te raken om onze vertalingen goed te kunnen voorlezen.

Verkoop
Na de dienst begonnen we met de verspreiding van de boekjes. Voor het kerstverhaal en het leesboekje werd een bijdrage van 400 shillings gevraagd, ongeveer 15 eurocent. Een klein bedrag, maar het helpt de mensen te realiseren dat dit een waardevol werk is. We hebben heel wat boekjes verkocht. In deze cultuur bereikt een boekje meer mensen dan alleen de koper. Hier wordt alles gedeeld, dus ook dit boekje zal van hand tot hand gaan en tientallen mensen bereiken.

Waardevolle contacten
Na de dienst heb ik de familie van mijn vertaler bezocht en met ik-weet-niet-hoeveel mensen  kennisgemaakt (een hele familie blijft hier voor jaren bij elkaar wonen en leeft helemaal samen). Op dit moment zijn drie van zijn vier kinderen ziek. Hij zei dat het gewoon koorts is, maar het zag er niet geweldig uit. Ziekte hoort bij het leven hier, sterven ook. Vanmorgen hoorde ik dat een kind van een van onze andere vertalers gestorven is. Het is de realiteit waarin we leven en werken. Met enig kunst en vliegwerk kwamen we weer uit het dorp, want de paadjes zijn veel te smal om een auto te gebruiken (we moesten het laatste stuk dan ook gewoon lopen en de auto laten staan, vastgeklemd tussen twee volgroeide bermstruiken waar we niet doorkwamen). We gingen nog even wat chai drinken in het centrum van het dorpje, de plaats waar iedereen ’s middags bij elkaar komt. Het bleek een uitstekende mogelijkheid om heel wat boekjes te verkopen en mensen uit te leggen waar de boekjes over gingen (de komst van de Redder naar onze wereld).

Ik kreeg een aardig gesprek met een man die allerlei magische artikelen verkocht, dingen die horen bij de traditionele godsdienst van de Kabwa-mensen. Hij heeft een boekje met Kerst-Evangelie gekocht en we hebben een afspraak gemaakt om er over door te praten. Ook ben ik in contact gekomen met een docent die de geschiedenis van de Kabwa-taal heeft onderzocht en beschreven. Daar zijn we natuurlijk enorm in geïnteresseerd, en ik heb hem uitgenodigd om volgende week op ons vertaalkantoor langs te komen. De vrouw die ons de chai kwam brengen, kocht nog een boekje en binnen een mum was het nieuws verspreid dat het eerste boekje in de Kabwa-taal beschikbaar was. Erg mooi om te zien hoe enthousiast mensen waren. Een man kon niet stoppen met lachen. Hij was zo opgelaten: ‘Dit is geschiedenis!’ zie hij. ‘De eerste keer dat we dit horen!’ Op de terugweg gaf ik nog iemand een lift naar huis. Nadat we een tijdje hadden gepraat over zijn moedertaal en het Evangelie, kocht hij nog twee boekjes. Een in zijn eigen moedertaal (Jita) en een voor zijn vrouw (Simbiti). En zo vindt het Woord zijn weg….

Deze week
We hadden niet verwacht dat het zo makkelijk blijkt te zijn om de boekjes te verkopen en te verspreiden. Komende donderdag hoop ik samen met de Kabwa-vertalers terug te gaan om boekjes op de markt te gaan verkopen. Komende vrijdag hebben een paar afspraken gemaakt met Kabwa-spekers om onze vertaling van het Paas-verhaal (Lukas 22-24) te testen. We willen door middel van vragen er achter komen of onze vertaling goed te begrijpen valt door alle Kabwa-mensen.

Gebed
Bidt dat heel veel mensen gezegend worden nu ze met eigen oren kunnen horen dat God ook hún taal spreekt. Bidt ook voor de verdere verspreiding van de boekjes. We willen graag iedereen bereiken die één van deze negen talen spreekt, ruim een miljoen Tanzanianen. Bidt dat God het eerste zichtbare resultaat van ons werk gebruikt om Zijn koninkrijk uit te breiden!”