Ik herinner me goed de laatste dienst in onze thuisgemeente, een paar dagen voordat we opnieuw uitgezonden werden naar Tanzania. Ik wist wat ik zou zeggen, althans waar ik de nadruk op zou leggen. Ik vroeg de gemeente om niet alleen voor ons als gezin te bidden, maar vooral ook voor de mensen die we met ons werk zouden bereiken. Ik heb vaak speciaal gebed gevraagd voor de kleinste bevolkingsgroep in ons project, de Kabwa. En vandaag kan ik schrijven over hoe God zichtbaar aan het werk is onder de Kabwa-mensen.
De Kabwa-stam is lange tijd erg gesloten geweest voor het Evangelie. De evangelisten die in het gebied geplaatst werden hebben me vaak verteld dat de Kabwa-mensen niet veel op hebben met de kerk. En ook al kun je in bijna ieder dorpje wel een of meerdere kerkjes vinden waar een handvol mensen wekelijks bij elkaar komt, je kunt toch nauwelijks zeggen dat veel Kabwa-mensen volgelingen van Jezus Christus zijn.
Toen ik vijf jaar geleden begon om het Kabwa-gebied te bezoeken en vriendschappen op te bouwen met leiders van kerken en dorpen, raakte ik onder de indruk van moeilijke levensomstandigheden van deze mensen. Ik kon me zonder veel moeite inleven dat vrijwel iedereen prioriteit gaf aan overleven boven dingen als kerk of het lezen van de Bijbel.
In de afgelopen jaren ben ik echter ook getuige geweest van een groeiende interesse in het Evangelie. Mede door het bijbelvertaalwerk groeide er een interesse voor de verhalen in de Bijbel. Ieder jaar probeerden we een paar boekjes te verspreiden. We hebben alle kerkjes in ieder dorp bezocht en laten horen hoe de Bijbel in de moedertaal klinkt. Het enthousiasme was altijd groot, en daar is een honger gegroeid naar meer.
Toch bleef altijd het gevoel knagen dat deze mensen simpelweg geen ‘lezers’ zijn. De kans dat je iemand lezend onder een boom aantreft, is niet zo bar groot. We zagen het gebeuren in de week nadat we het Lukas-Evangelie in de Kabwa-taal hadden gepubliceerd, maar daarna nam het snel af. Mensen vertelden ons: dit is prachtig, maar lezen kost me gewoon zoveel moeite, en het is ’s avonds zo snel donker. We wisten: tenzij we deze vertaalde woorden ook op andere manieren aanbieden, zal veel goeds in de bijbelvertaling nooit op de bestemming aankomen. En dat zou simpelweg zonde zijn.
In de eerste jaren van ons project moesten we ons noodzakelijkerwijs richten op het opleiden van bijbelvertalers, het produceren van materiaal en het leggen van relaties in de gemeenschap. Als je in een willekeurig dorp zou hebben gevraagd: “Wat betekent het werk van Wycliffe voor jullie?”, zou je wellicht een vriendelijk antwoord horen waarin zoiets doorklinkt als, “Mooie plannen hoor, we zullen het zien!” En terecht. Mensen zijn gewend aan grootse plannen, maar de realiteit blijkt weerbarstig.
Momenteel ziet de Kabwa-gemeenschap echter de vruchten van ons werk. Het kostte even tijd, maar mede dankzij de geduldige bijdrage van de gemeenschap tijdens talloze bezoeken en vertaalcontroles, en de harde inzet van het complete Wycliffe team op ons vertaalkantoor, heeft de Kabwa-gemeenschap nu iets in handen gekregen waar het trots op is en blij mee is.
Het geloof komt door het gehoor. Dat geldt zeker hier in Tanzania. Momenteel hebben we op ons vertaalkantoor een collega die alle vertaalde bijbelboeken opneemt en beschikbaar stelt op cd’s, telefoons en op draagbare mp3-spelers die met zonne-energie opgeladen kunnen worden. Er is grote vraag naar! Waar we in de afgelopen jaren maar mondjesmaat boekjes verkochten, blijkt dat dat niet zozeer desinteresse in de Kabwa-Bijbel was, maar meer dat lezen geen plaatselijke liefhebberij is. Dezelfde boeken vinden nu hun weg in alle dorpen, omdat mensen er nu naar kunnen luisteren. De Bijbel voorgelezen door Kabwa-mensen die we getraind hebben om vloeiend en aantrekkelijk voor te lezen.
Vorig jaar zijn we in contact gekomen met een organisatie hier in Tanzania die lokale kerken ondersteunt bij hun evangelisatiewerk. Een van de meest gezegende hulpmiddelen om grote groepen mensen te bereiken met de boodschap van het Evangelie is het vertonen van een verfilming van het Lukas-Evangelie. Aangezien we een tijdje geleden dat Evangelie al vertaald hadden, en onze vertalers getraind zijn om dingen in de Kabwa-taal te vertalen, werden we gevraagd om onze medewerking te verlenen. In nauwe samenwerking van de kerkleiders van de gemeenschap is besloten om de film niet slechts in het Kabwa te ondertitelen, maar om het volledig in Kabwa op te nemen. Een enorme klus waarbij meer dan 40 mensen uit de Kabwa-dorpen hebben meegewerkt door hun unieke stem te laten klinken. Toen al het werk afgerond was, werd er met spanning uitgekeken naar de week na Pasen 2014. Want dan zou de film in première gaan. De kleine Kabwa-stam zou de eerste taalgroep in de regio zijn.
Vorige week maandag was het zover. ’s Morgens werd de film officieel opgedragen in een van de Kabwa-kerken in het bijzijn van iedereen die op de een of andere manier bijgedragen had. Ook vertegenwoordigers van de overheid waren present. De hoop werd uitgesproken: Als de Kabwa-mensen het Evangelie aanvaarden, zal het geweld en onrecht afnemen en er echte vrede in de gemeenschap komen.
In het dorp hing een groot spandoek waarop de vertoning van de film over het leven van Jezus werd aangekondigd. Wij zouden er als gezin ook bij zijn, samen met onze huishelp en haar man en kinderen. Toen we vlak voor zonsondergang het dorp binnenreden, zagen we een hele stroom mensen richting het veld lopen waarop de film zou worden vertoond. Ik kon mijn ogen niet geloven toen we honderden mensen zagen wachten op wat komen zou!
Voordat de film werd vertoond, werd er gebeden en een korte uitleg gegeven hoe de film tot stand is gekomen en wat mensen zouden gaan zien. Toen het echt donker was, begon de film. Het hele Lukas-Evangelie, van geboorte tot hemelvaart. Meer dan 500 mensen keken stil toe hoe Jezus wonderen deed, woorden van wijsheid sprak, stierf, en opstond uit de dood. En dat alles in een taal die iedereen begreep. Anderhalf uur lang klonk het Evangelie in de moedertaal van zoveel mensen die nooit het Evangelie hebben gehoord of een kerk hadden bezocht.
Ik heb veel ontmoedigende en bemoedigende momenten mee gemaakt in de Kabwa-stam. Maar deze avond raakt me diep. Ik hoor het een na het andere bijbelvers voorbij komen die we twee jaar geleden samen hadden vertaald. Ik zie al die mensen – jong en oud – ernaar luisteren. Ik kijk naar hun gezichten. Ik ken er heel wat, maar lang niet allemaal. Ik ben geraakt. Ik dank God voor dit moment. En bid dat de woorden van het Evangelie zijn uitwerking niet zullen missen.
Aan het eind van de avond wordt heel simpel uitgelegd wat Jezus aan het kruis heeft gedaan. De evangelist roept de Kabwa-mensen op tot berouw, om zich te bekeren, hun zonden te belijden aan God, en om het Evangelie te geloven. Heel veel mensen komen overeind om te bidden. God weet wat er in hun hoofd en hart omgaat. Maar de boodschap van het Evangelie maakt duidelijk veel los.
In de dagen erna horen we geweldige berichten uit de dorpen. We horen van mensen die tot geloof gekomen zijn en zich bij een kerk hebben aangesloten. Vrijwel alle kerken hebben deze week nieuwe leden verwelkomt. Jonge gelovigen die meer willen horen. We krijgen ook het nieuws dat verschillende moslims die de film hebben gezien, bij Jezus willen horen. Ze riskeren doelbewust enorme risico’s en zijn lid geworden van een kerk. We beseffen, dit is meer dan een enthousiaste reactie waar geen prijskaartje aan hangt. Op de bewuste maandag zijn er heel wat DVDs verspreid in alle Kabwa-dorpen. We horen van onze vertalers – die zelf in een van de dorpen wonen – dat in alle huizen waar elektriciteit is, in cafés, in hotels en waar dan ook, mensen bij elkaar komen en de film aan het bekijken zijn. Voorgangers zijn druk met het verwelkomen van nieuwe gelovigen. We zijn er stil van.
Afgelopen zondag mocht ik preken in een kerkje vlak naast het veld waar de film vertoond werd. Het was de meest vreugdevolle dienst die ik in de Kabwa-gemeenschap heb meegemaakt. Ik heb voor meer dan een uur gepreekt, en mensen hadden nog niet genoeg. Ik heb nooit zo’n grote honger gezien naar het Woord. Niet alleen van de nieuwe gelovigen die er die morgen waren, maar ook anderen die al langer christen zijn. We laten de gemeente een onlangs vertaalde brief uit het Nieuwe Testament horen in de Kabwa-taal. En we beloven: nog een paar jaar, en dan hebben jullie het complete Nieuwe Testament in jullie taal!
GEBED – God is aan het werk. Dank Hem daarvoor. En bid mee voor de Kabwa-mensen! Juist nu er zo’n grote honger is naar het Evangelie. En bid ook voor ons bijbelvertalers, dat we de komende jaren het Nieuwe Testament in de Kabwa-taal kunnen voltooien.
Het maken en uitvoeren van plannen, lijkt soms een zeldzame luxe te zijn. Zeker in een land waar niets zeker is. Waar je vandaag niet weet of je morgen nog een inkomen hebt, waar de regenseizoenen onvoorspelbaar zijn geworden, en waar je altijd extra geld op zak nodig hebt om de dokter vandaag nog naar je zieke kind te laten kijken. In zo’n land wordt het woord “plan” altijd voorzien van de uitdrukking: “als God het wil”. Het is een gevleugelde uitdrukking geworden, maar het is meer dan een betekenisloze slogan. Men heeft geleerd dat goede plannen geen garantie zijn voor een succesvolle uitkomst. Dat gebeurt alleen als God het wil.
