Al weer twee dagen hard aan de slag op het vertaalkantoor! Het is heerlijk om weer onderdeel van het vertaalteam te zijn, en weer mee te draaien alsof ik nooit ben weg geweest. Deze dagen ben ik vooral druk met de eindcontrole van het boek Handelingen in de Jita-taal. Onder begeleiding van een ervaren vertaalconsulent controleer ik een aantal hoofdstukken en probeer het team verder te trainen. Op de momenten dat ik zelf niets hoef te leiden, mag ik rustig leren van hoe anderen het doen. Geweldig leerzaam!

Morgen (woensdag) even heel iets anders dan vertalen. Al vroeg word ik in in de rechtbank verwacht om te getuigen in de zaak tegen onze bewaker die destijds bij ons ingebroken heeft. Een paar maanden geleden is hij op borgtocht vrijgelaten, maar nu wordt zijn zaak behandeld. Ik zie er best wel een beetje tegenop. De hele zitting zal in het Swahili zijn, en over dingen gaan die nu ruim een jaar geleden zijn gebeurd. Bid dat ik me de juiste dingen zal herinneren, dat ik me zal kunnen concenteren, en dat mijn houding en woorden goed zullen overkomen. Ik hoop dat deze rechtzaak Gods belangen zal dienen en een helder signaal afgeeft in de samenleving. Bid ook om bescherming als er ook bepaalde risico’s zijn, en rust om ons geborgen te weten in Gods hand.

 

Het bijbelboek Lukas is vertaald en gedrukt in het Ikoma! Het Ikoma is een van de talen van het Mara Cluster Project waar wij in meewerken. Zo’n 2,5 jaar geleden begonnen de twee Ikoma vertalers met de eerste hoofdstukken van Lukas. Nu hebben de 36.000 sprekers van het Ikoma het eerste bijbelboek in hun moedertaal!

Afgelopen maandag was de officiële presentatie, die gepaard ging met veel toespraken, zang, lekker eten. Nieuwsgierig naar hoe dit feest gevierd is? Neem een kijkje !

Voor meer informatie over de Ikoma mensen, kijk ook eens op het weblog van twee van onze collega’s (Engels).

Nog anderhalve week voor we terug gaan naar Tanzania! We zien er weer naar uit om ons leven daar weer op te pakken. Het werk roept weer.

Ik volg natuurlijk dagelijks wat er in Tanzania allemaal gebeurt. Zeker in de Kabwa-stam. Afgelopen woensdag is er een vergadering in één van de Kabwa-dorpen geweest over een heel belangrijke vraag: Hoe bereiden we de Kabwa mensen voor om het Lukas-Evangelie straks te gaan lezen en gebruiken? Ik hoorde dat het een heel goede vergadering was waar concrete plannen uitgekomen zijn. Bedacht door leiders uit de dorpen zelf. Ik ben benieuwd! Over twee weken is er een nieuwe vergadering – waar ik ook zelf bij hoop te zijn – over hoe en op welke dag we de publicatie van het eerste bijbelboek in de Kabwa-taal gaan vieren. We hebben de doos met Lukas-Evangelieën inmiddels binnen. Ze zien er mooi en stevig uit. Het is fijn dat de Kabwa leiders zien dat een publicatie van een bijbelboek hand-in-hand moet gaan met het trainen van mensen. Bid dat deze eerste publicatie van een compleet Evangelie in de Kabwa taal met open armen ontvangen wordt, en God zijn werk zal doen.

Pas vatte ik ergens mijn werk samen met de woorden: “We laten God Kabwa spreken.” Ik realiseer me steeds dieper wat voor geweldigs hier gebeurt. Voor de allereerste keer kan God zelf de Kabwa-mensen regelrecht aanspreken in hun taal. God is aan het woord…

In onze gebedsbrief van deze maand vroegen we speciaal gebed voor de gezinnen van onze Tanzaniaanse Bijbelvertalers. Ik zal kort drie voorvallen uit de afgelopen twee weken vertellen, dan weet u waarom we hier nu speciaal aandacht voor vragen.

Gestorven
Ik had één van de Simbiti-vertalers, dominee Robert Mago, naar een cursus voor bijbelvertalers gestuurd, ergens in het midden van Tanzania. Terwijl hij daar was kreeg hij bericht dat zijn moeder in het ziekenhuis gestorven was. Of hij wilde komen om haar lichaam op te halen en te begrafen. Nu gaat dat in Tanzania erg snel. Vaak wordt iemand dezelfde dag nog begraven, of anders de dag erop. Toen ze bij het ziekenhuis aankwamen om de gestorven moeder op te halen, bleek tot hun schrik (en/of verrassing) dat ze weer leefde! We weten niet wie haar heeft ‘doodverklaard’, maar of hij had het gewoon mis, of er is een wonder gebeurd! U begrijpt dat er van studeren niet veel komt als een vertaler zulke berichten krijgt.

Bezeten
Een week later werd een andere vertaler gebeld door de rector van de school waar zijn dochter heengaat. Ze zou zó ziek zijn dat ze niet zelf naar huis kon komen. Hij werd gevraagd of ze niet zo snel mogelijk opgehaald kon worden. De vertaler vroeg een collega van ons om haar met de auto op te halen (nu kwam dat goed uit, want haar laptop had het die morgen net begeven). Toen ze bij de school aankwamen, werden ze naar het kantoortje van de rector gebracht. De ouders van een ander kind waren ook gevraagd te komen. De rector legde hen uit dat er op zijn school de laatste tijd een bezetenheid rondtrekt, waarbij demonen overgingen van het ene op het andere meisje (dit gebeurde vooral als de meisjes hun kleren met elkaar deelden). Het zou begonnen zijn met een door een boze geest bezeten moeder die haar dochter bepaalde attributen gegeven had. De rector zei dat op dit moment de dochters van de aanwezige ouders bezeten waren. Hij legde hen uit hoe de meisjes de dag ervoor spiernaakt de klas waren binnengelopen, en dat de ouders hen mee naar huis moesten nemen om voor hen te laten bidden. De meisjes zouden weer welkom zijn als ze vrij van demonen zouden zijn. De twee meisjes werden binnengebracht. De ene totaal uit haar doen, de andere doodstil, alsof ze niet helemaal bij haar volle verstand was. Op weg naar huis vroeg mijn collega aan de vertaler of hij haar nog steeds naar het ziekenhuis wilde brengen, zoals ze van plan waren geweest. Ze waren er niet zeker van en vroegen haar om haar advies. Nu was er precies op dat moment een gebedsteam op visite bij ons project in Musoma! Toen ze aankwamen, werd er net gebeden voor de familie van dit gezin. Er werd voor het bezeten meisje gebeden, en direct werd het ze weer normaal en zichzelf. Haar ogen werden weer rustig en ze oogde ontspannen. Hierop besloten haar ouders om haar mee naar huis te nemen en niet meer naar de school terug te sturen.

Ziek
Een van de Kabwa-vertalers heeft een geestelijk gehandicapte dochter thuis. Ze is zo’n 4 jaar oud. Ze kan niet lopen of praten, maar leek verder gewoon een gezond kind. Tot een paar maanden geleden. Haar conditie ging hard achteruit, begon slechter te eten, en wilde alleen nog maar liggen. Verschillende bezoeken aan dokters en klinieken brachten geen verbetering. Twee weken geleden stopte ze helemaal met eten, en het zag er heel erg zorgwekkend uit. We hebben als team regelmatig voor haar gebeden. Op een morgen is een groepje mensen naar zijn huis in een van de dorpen gegaan om speciaal voor Gods genezing van dit kind te bidden. En God heeft dit gebed verhoord! Direct begon ze op te knappen, en weer te eten. De ouders zijn hoopvol dat ze blijft leven en weer sterk kan worden.

Zomaar drie verhalen over wat er in de gezinnen van onze vertalers kan gebeuren. Er is een geestelijke strijd gaande, ook daar. Maar God doet wonderen als zijn kinderen Hem er om vragen, en als het tijd is dat Hij zijn macht publiek aan de mensen laat zien. Er worden overwinningen behaald, ten koste van het duistere rijk van de duivel. Waar hij terreinverlies moet incasseren, wordt de strijd heviger. Daarom hebben juist onze vertalers, die voor het eerst Gods woorden vertolken in hun eigen taal, onze gebedssteun zo hard nodig.

Regelmatig krijg ik de vraag: “En, heb je nog een beetje contact met de mensen dáár?” Ik vermoed dan altijd maar dat ze de bijbelvertalers in Tanzania bedoelen. En ja, daar heb ik inderdaad veel contact mee. Sinds een aantal weken werk ik intensief mee met de vertalers en controleer nieuw-vertaalde hoofdstukken. En het gaat echt goed! Het was natuurlijk afwachten hoe het zou lopen, maar ik ben echt enthousiast hoeveel werk we zo kunnen doen. Dat dit werken-op-afstand zo’n geslaagde ervaring is geworden, is – denk ik – vooral aan twee dingen te danken. Enerzijds dat ik vertrouwd ben met de Tanzaniaanse vertalers en effectief met hen kan communiceren. Anderzijds dat we een geweldig softwareprogramma hebben om vertaalwerk te doen (Paratext 7).

Dit programma is helemaal ontworpen voor bijbelvertalers en geschikt gemaakt voor werken op afstand. Ik kan iedere dag zien hoeveel vorderingen een vertaalteam heeft gemaakt. Ook kan ik precies zien welke vertaler aan welke hoofdstukken gewerkt heeft en welke wijzigingen in de vertaling heeft doorgevoerd. Mocht ik zien dat een vertaler consequent dezelfde vertaalproblemen over het hoofd ziet, dan kan ik hem daar heel gericht bij begeleiden. Alles wordt nauwkeurig bijgehouden en automatisch worden veilige back-ups gemaakt. Als ik een nieuw-vertaald hoofdstuk controleer, kan ik bij iedere willekeurige zin een aantekening schrijven. Bij mijn vertalers verschijnt een noot als een rood vlaggetje in hun vertaling. De vertaler leest dan mijn opmerking of vraag, en verbetert de vertaling of beantwoordt mijn vraag. Is hij klaar, dan verandert het rode vlaggetje in een grijze op mijn scherm. Voor mij een teken dat de vertaler iets met mijn opmerking heeft gedaan, en dat ik kan kijken of de vertaling goed genoeg is. Is dat het geval, dan keur ik de vertaling van dat vers goed en verdwijnt het vlaggetje. Dit doen we zo iedere dag en in verschillende rondes. Net zolang tot de vertaling aan alle kwaliteitseisen voldoet. Je kunt je haast niet meer voorstellen dat bijbelvertaalwerk ooit zonder computers werden gedaan…..

Onze vertalers kunnen inmiddels sneller vertalen dan de adviseurs kunnen controleren. Toch is de eindcontrole belangrijk en ook voor het team een mijlpaal. Met de Kabwa vertalers heb ik tijdens ons verlof de vertaling gecontroleerd van de boeken Jona en Ruth, en een aantal hoofdstukken van het boek Handelingen. Ook met het Simbiti-team heb ik een aantal hoofdstukken uit Handelingen gecontroleerd, en ik was erg tevreden over de kwaliteit van hun werk. Voor de komende weken probeer ik zoveel mogelijk hoofdstukken uit Handelingen te controleren met de Kabwa- en Simbiti-vertalers. Hun talen zijn verwant, dus twee vliegen in anderhalve klap!

Ik lees net een inspirerend artikel van de Anglicaanse bisschop van Oeganda, Henry Luke Orombi. Hij vertelt onder meer hoe de Anglicaanse kerk in Oeganda veranderd is toen de Bijbel in de moedertaal beschikbaar kwam, en door de christenen gebruikt ging worden. Ik was erg benieuwd naar wat hij te zeggen heeft, omdat ik zelf vaak een Anglicaanse kerk bezoek in Tanzania – een buurland van Oeganda.

Hij vertelt hoe de Bijbel het leven van families en bevolkingsgroepen ingrijpend heeft veranderd:

What is important to us is the power of the Word of God precisely as the Word of God—written to bring transformation in our lives, our families, our communities, and our culture. For us, the Bible is “living and active, sharper than a double-edged sword, it penetrates to dividing soul and spirits, joints and marrow, it judges the thoughts and attitudes of the heart” (Heb. 4:12). The transforming effect of the Bible on Ugandans has generated so much conviction and confidence that believers were martyred in the defense of the message of salvation through Jesus Christ that it brought.

De eerste christenen werden ‘ lezers’  genoemd, omdat Lees verder →

Vandaag een fijne en productieve dag gehad. Heerlijk om goed uitgeslapen aan een nieuwe dag te beginnen, waarin niemand je plannen al om 9 uur in het honderd gooit. Na het ontbijt eerst een bijbelstudie gedaan uit mijn ESV Study Bible over Numeri 13-14. Ongelooflijk hoe mensen ooggetuigen kunnen zijn van Gods wonderen, en dan binnen een jaar of zo God volledig de rug toe willen keren. Een bijbels principe geleerd n.a.v. Num. 14:36-38: Lees verder →

Ik dacht dat ik onderstaande blog al weken geleden had gepost, maar blijkbaar dus niet. Sorry! Hierbij alsnog….

Het is zaterdag, en vanmorgen ben ik naar de kerk geweest. Dat overkomt me niet elke week op zaterdag. Een Kabwa dominee had me uitgenodigd om zijn gemeente te bezoeken en wat te zeggen over ons bijbelvertaalwerk voor de Kabwa. Ik was nooit eerder in een kerk van de Zevende Dag Advenstisten geweest. En het was anders dan anders… Lees verder →

Afgelopen vrijdag hielden we de eerste officiële discussie-dag met onze belangrijkste meelezers (‘reviewers’). We waren benieuwd hoeveel ze opgestoken hadden van onze training eind vorig jaar, en of mensen (op tijd) zouden komen opdagen. We werden positief verrast: al voor 9 uur ’s morgens waren we compleet met 8 meelezers, 2 vertalers en ik. Het werd een erg productieve dag met veel waardevolle adviezen. Een groot deel ervan hebben we overgenomen.

Lees verder →

Als je aan bijbelvertaalwerk denkt, dan denk je toch vooral aan woorden, niet zozeer aan plaatjes. En als we al aan plaatjes denken, dan is het toch vooral dat ze ter verfraaiing zijn bedoeld. In ieder geval zijn ze lang niet zo belangrijk als de woorden van de bijbeltekst zelf…

Kameel door het oog van een naald

Dat laatste mag dan waar zijn, maar toch is het kiezen van de juiste illustraties een heel belangrijke stap. Afgelopen week werd ik me daar nog eens diep van bewust. In onze uitgaves van het Lukas-Evangelie zullen we, naast een landkaart van Israel, zo’n 12 illustraties verwerken. De vraag is dan: welke? We hebben ervoor gekozen om vooral afbeeldingen te kiezen van dingen of gebeurtenissen die in deze culturen (voor velen) onbekend zijn. Soms kun je een onbekend begrip in de vertaling zelf niet goed uitleggen. Neem als voorbeeld de tekst waarin de vergelijking wordt gemaakt tussen “een kameel die door het oog van een naald kruipt” en “een rijk iemand die het het koninkrijk van God binnengaat.” Tijdens onze vertaalcontroles constateerden we Lees verder →